آزبست

 پیشینه اﺳﺘﻔﺎده از آزﺑﺴﺖ در زﻧﺪﮔﻲ بشر ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ۴۵۰۰ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ برﻣﻲﮔﺮدد. اﻟﻴﺎف آزﺑﺴﺖ در اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ از ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎی ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده قرار می ﮔﻴﺮﻧﺪ. طی دوره ی اوج ﻣﺼﺮف آزﺑﺴﺖ در ﻛﺸﻮرﻫﺎی صنعتی، ﺣﺪود ۳۰۰۰ ﻛﺎرﺑﺮد فهرست شده بودند. از زمانیکه آزبست به عنوان یک سرطانزای قطعی انسانی شناخته شده است بیش از صد سال می گذرد ولی با این وجود هنوز مصرف این ماده خطرناک در بسیاری از کشورها ادامه دارد و آثار زیانبار آن بر سلامت انسان و محیط زیست دیده می شود؛ به طوریکه عامل بیش از ۵۰ درصد از سرطان های شغلی آزبست می باشد. البتّه در بسیاری از کشورها با شناخت خطرات این ماده سیاست هایی برای حذف و جایگزینی آن در نظر گرفته شده و بسیاری از کشورها با وجود اینکه در برهه هایی از زمان به وفور از

این ماده استفاده می کرده اند هم اکنون موفّق به حذف این ماده شده اند و درنتیجه آثار زیان بار این ماده نیز به تدریج در حال رخت بربستن از این کشورهاست. از جمله اقداماتی که می تواند برای رسیدن به این منظور بسیار کمک کننده باشد جایگزینی این ماده با دیگر الیاف کم خطر و بی خطر است تا بدین وسیله از تعطیلی کارگاههای و کارخانجاتی نیز که از این محصول استفاده می کنندجلوگیری به عمل آید. در ایران هم اکنون از آزبست به فراوانی در صنایع آزبست سیمان، صنایع لنت و کلاچ ترمز، صنایع کفپوش و … استفاده می شود. با این حال نکته امیدوار کننده این است که برای همه این مواد جایگزین های مناسبی هم اکنون وجود دارد و در حال توسعه است.حذف آزبست نه تنها یک نگرانی و اولویت ملّی برای بسیاری از کشورهاست بلکه یک دغدغه جهانی نیز می باشد و سازمانهای مهم بین المللی همچون سازمان جهانی بهداشت، سازمان جهانی کار و … به شدّت در گیر این موضوع­اند و کنوانسیون روتردام یکی از قدم های بزرگ آنها در این زمینه است که جمهوری اسلامی ایرانی نیز در سال ۱۹۹۳ بدان پیوسته است. اﻳﻦ مقاله به ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺸﺨﺼﺎت آزبست و همچنین مواجهه آزبست در محیط های کاری پرداخته است.

کلیاتی در رابطه با آزبست

آزبست نام گروهی از ترکیب‌های معدنی منیزیوم و سیلیسیوم است که بیشتر در طبیعت به صورت الیاف معدنی و   سنگ یافت می‌شود. الیاف آزبست از سالیان بسیار دور مورد استفاده ی بشرقرار می گرفته اند. این مواد به خاطر مقاومت زیادی که در برابر گرما و آتش دارند. به عنوان مواد نسوز بکار می‌روند. این الیاف به انواع مختلفی تقسیم بندی شده است.

• کریزوتایل: (آزبست سفید) خطر کمتری دارد و ۹۵ درصد مصرف جهانی این ماده را تشکیل می دهد.
• آموزیت: آزبست قهوه ای که کاربرد زیادی ندارد.
• کروسیدولیت: آزبست آبی که بسیار خطرناک می باشد.

موارد دیگر شامل ترمولیت ، اکتینولیت و آنتوفیلیت می باشد. باید دانست که ممکن است هریک از این انواع به نوع دیگر آلوده باشد مثلاً ممکن است الیاف نوع کریزوتایل به نوع کروسیدولیت آلوده باشد و در نتیجه خطر آن را به مراتب افزایش دهد.

الیاف آزبست

      سنگ معدن آزبست

کاربردهای آزبست

کاربرد در صنعت:

• عامل افزایش مقاومت سیمان در لوله‌های سیمانی و قطعات پوششی سقفی.
• عامل افزایش دهنده نقطه اشتعال در منسوجات و محصولات کاغذی.
• عامل افزایش مقاوت لنت‌های ترمز و کلاچ در برابر سایش.

در کشورهای در حال توسعه، به طور گسترده‌ای از لوله‌های آزبست سیمان استفاده می‌شود، بطوری که ۳۰ درصد لوله‌های انتقال رسانی آب شهری در هندوستان را شامل می‌شود و ۱۹ درصد از شبکه آبرسانی کانادا نیز از جنس آزبست سیمان است.

  انواع آزبست در طبیعت