امروزه با افزایش جمعیت شهرنشینی ، افزایش آمار مهارجرت به شهرها ، افزایش دانش در خصوص ساخت و ساز و همچنین دستیابی به مصالح با کیفیت بالاتر، کمبود فضای ساخت وسازدر شهرها، شاهد ساخته شدن آسمان خراش ها و ساختمان های بلند مرتبه هستیم یکی از مهم ترین عواملی که در ساختمان های بلندمرتبه بسیار حائز اهمیت میباشد،  موضوع امداد و نجات افراد از ساختمان در هنگام بروز خطر است. نجات افراد از ساختمان های عادی از بیرون ساختمان به سهولت امکان پذیر است اما نجات افراد از ساختمان های بلندمرتبه با روش های عادی وبدون نردبان های آتش نشانی توانایی سرویس دهی به طبقات بالایی  امکان پذیر نیست. همچنین ظرفیت امداد و نجات توسط هلیکوپترها بسیار محدود است و خطرات قابل توجهی را در پی دارد.
دراین بخش به بررسی موارد ذیل میپردازیم .
۱-    تعریف ساختمان بلند
۲-    تقسیم بندی تصرف های ساختمانی
۳-     اهمیت وچگونگی طراحی راههای خروج در ساختمان های بلند مرتبه
۴-     امکانات خروج از ساختمان های بلند مرتبه در مواقع اضطراری
۵-    آسانسور آتش نشان
۱-    تعریف ساختمان بلند:
طبق تعریف مبحث سوم  مقررات ملی ساختمان ویرایش سال ۱۳۹۵، ساختمانی که از ارتفاع بالاترین کف طبقه بهره برداری آن بیش از ۲۳ متر از تراز متوسط زمین باشد ، ساختمان بلند نامیده میشود.

۲-    تقسیم بندی تصرف های ساختمانی :
تمام بناها وساختمان ها ویا بخش هایی از آن ها بر حسب نوع عملکرد و بهره برداری در ۱۰دسته بندی قرار میگیرند.ساختمان های بلند میتوانند تلفیق چندکاربری باشد.
الف: تصرف های مسکونی/ اقامتی م
ب: تصرف های آموزشی  آ
پ:تصرف های درمانی /مراقبتی د
ت: تصرف های تجمعی  ت
ث: تصرف های حرفه ای /اداری ح
ج)تصرف های کسبی /تجاری ک
چ)تصرف های صنعتی ص
ح) تصرف های انباری  ن
خ)تصرف های مخاطره آمیز خ
د) تصرف های متفرقه ف
هرکدام از کاربری های ذکر شده شرایط منحصر به فردی برای تعداد راه خروج افقی و عمودی، فاصله دسترسی دستگاه پلکان از یکدیگر ، موقعیت و تعداد آسانسور ، تعداد وموقعیت آسانسور آتش نشان و…راباتوجه به ارتفاع بنا دارامیباشد.
۳-    اهمیت وچگونگی طراحی راههای خروج در ساختمان های بلند مرتبه
با توجه به کاربری بنا و تعداد افرادی که در ساختمان حضور دارند در زمان اضطرار میتوان تعداد راه خروج کورد نیاز ساختمان را محاسبه کرد.شاید این سوال مطرح شود که چرا یک ساختمان الزاما باید ۲ یا چند راه خروج عمودی ( دستگاه پله ) داشته باشد ؟
در زمان بروز حریق فرار افراد از آتش سوزی و پناه دادن آن ها از مهمترین اقدامات اصلی میباشد  استراتژی فرار از محل حریق نیازمند استفاده از ابزارهایی است که بتوانند به نحوی مؤثر افراد را از محل رخداد حادثه خارج سازند. قدیمی ترین و مؤثرترین ابزار فرار، راه پله ها هستند. فرار با استفاده از راه پله ها بر این موضوع استوار است که جمعیت را باید به صورت ایمن و با کم ترین ازدحام  امن منتقل نمود. مطالعات اخیر نشان می دهد که آسانسورها نیز می توانند کمک شایانی به تخلیه  به محل کاملا ساختمان های بلندمرتبه نمایند، اما به دلایلی که در قسمت بعدی توضیح میدهیم  طبق مقررات ملی ساختمان از آسانسور در زمان بروز حوادث به هیچ عنوان استفاده نمیشود.
حال با ذکر یک مثال چگونگی نحوه محاسبه تعداد راه های خروج عمودی یک ساختمان مسکونی با تعداد ۱۲ سقف و ۹ طبقه روی همکف با متراژ هر طبقه ۲۵۰۰متر مربع زیربنا را محاسبه میکنیم.

مطابق جدول فوق سرانه تصرف مسکونی به ازای هر نفر ۶۰/۱۸ متر مربع میباشد.یعنی هر فرد دراین تصرف ۶۰/۱۸ متر مربع از مساحت آن فضا را نیاز دارد حاصل تقسیم زیر بنای هر طبقه بر سرانه تصرف برابر با
۲۵۰۰÷۶۰/۱۸=۱۳۴

مطابق با جداول فوق حداقل تعداد راه خروج برای کاربری فوق ۲ راه عمودی ( دستگاه پله ) میباشد.
تهیه کننده:

افروز اعظمی