مهمترین خسارات سیل

تخریب پل ها، تخریب جاده ها، تخریب زمینهای کشاورزی، تخریب چاه هـا و قنـات هـا و تخریببندها و سدها، تخریب منازل مسکونی، ازدیاد ناقلین بیماری ها (مالاریا)، آلـودگی آب، از بین رفتن محصولات و حیوانات اهلی (سوء تغذیه)، آسیب به مکان های بهداشتی و ارتباطی.

زیانهای ناشی از سیل مربوط به پوشیده شـدن زمـین از آب و نیـز فشـار خـود آب است. سیل ممکن است لولههای آب یا فاضلاب را جابهجا کند . در یک مورد، ۵ کیلـومتر از یک لوله ۹۰ سانتیمتری آب را سیل با خود برده است.

ممکن است تأسیسات تصفیه آب و تلمبه خانهها زیر آب فرو روند و گل و لای داخل تلمبهها، موتورها و سایر تجهیزات شوند که این امر سبب تعمیرات پرهزینه و وقـتگیـر خواهد شد. آسیب ساختمانهای محافظ چاهها و چشمهها ممکن است منجر به آلودگی آب آشامیدنی شود. تأسیسات تصفیه فاضلاب و لولههای خروج فاضلاب بیشتردر معرض صدمات سیل قرار میگیرد. پس زدن آب در لولههای فاضلاب بیشتر در معرض صـدمات سیل قرار میگیرند. پس زدن آب در لولههـای فاضـلاب سـبب سـرریز شـدن آدمروهـا، مخازن فضولات و چاههای فاضلاب میشود. به علت بالا آمدن سـطح آب انـواع زبالـه در نقاط مختلف پخش میشوند که جمعآوری و دفع آنها مشکل مهمی ایجاد میکند . جمع شدن زباله و فضـولات سـبب افـزایش مگـس و جونـدگان مـیگـردد. دفـن مردگـان و زیرخاککردن لاشه حیوانات مرده، گاهی مشکل فوری و مهمی را به وجود میآورد.

شگفت این که هنگام وقوع سیل خطر آتشسوزی نیز افـزایش مـییابـد. بـالا آمـدن سطح آب ممکن است سبب واژگون شدن مخازن نفت یا بنزین شـود و یـا ورود آب بـه مخازن بزرگ مواد سوختی سبب پخش شدن آنها در منطقه وسیعی گردد. اگر جرقـهای به این مواد سوختی برسد آتش به سرعت همه جا را فرا میگیرد، زیرا آشغال شـناور در سطح آب و سایر اشیا معمولاً همگی مواد قابل اشـتغالانـد. گـاه اتصـال در شـبکه بـرق ساختمانهایی که زیر آب رفتهاند، باعث آتشسوزی و برقگرفتگی مـیشـود. تأسیسـات بهسازی مناطق ساحلی ممکن است به هنگام هجوم این امواج ویران شـوند و یـا در اثـر شسته شدن زمین و فرو ریختن آن، در معرض صدمه قرار گیرند.

این حوادث ممکن است موجب مرگ و میر فـراوان ولـی تعـداد محـدودتر، مجـروح گردند، علل عمده بیماری و مرگها اصولاً در اثر غرق شدن، برقگرفتگـی، عفونـتهـای حاد تنفسی، حیوان گزیدگی و زخمها و در بین ضعیفترین افراد جامعه اتفاق مـی افتـد.در طوفانهای استوایی و یورش امواج خروشان، در نوامبر ۱۹۷۷ که تعـداد ۷۰۰۰۰ نفـر را در آندارپرادش هند مورد تهاجم قرار داد، حـداقل تعـداد ۱۰۰۰۰ نفـر کشـته و فقـط ۱۷۷ نفر مجروح، غالباً دارای شکستگی پا و بازو بر جای گذاشت. 

در ایران گرچه در بسیاری از نقاط بارندگی کم اسـت امـا در بیشـتر منـاطق ممکـن است ۶۰ درصد بارندگی سالیانه در یـک شـبانه روز رخ دهـد. همـین عامـل بـه همـراه شیبهای تند کوهستانی البرز و زاگرس که شهرهای ما را در دامنه خود جـای دادهانـد، باعث شده است که بروز سیل یکی از نگرانیهای عمده تقریباً در تمام فصول سال باشد. سیل درایران به دلیل ویژگیهای زمینشناسی و تخریبهای زیست محیطی بسیار آلوده بوده و گل و لای زیادی به همراه دارد. به همین دلیـل نیـز اغلـب سـیلابهـا در ایـران، خسارات زیادی وارد میکنند . سیل روزانه ۲۰۰ میلیون تومان زیان به اقتصـاد ملـی وارد میسازد.

طبق یکی از گزارشهای طرح ملی آمادگی و کنترل سوانح طبیعـی کشـور ایـران در ۲۵ سال گذشته با ۹۶۷ سیل روبرو بوده که از این میـان ۱۱۷ سـیل بسـیار مهـم و یـا خسارات و تلفات فراوان همراه بوده است. طیاین سالها به طور متوسط بـا ۳۹ سـیل در سال، ۹۱۶ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان به کشور خسارت وارد شده اسـت کـه متوسـط خسارت سالانه ۳۶ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان بوده اسـت. طـی ۲۵ سـال گذشـته (از ۱۳۵۱ تا ۱۳۷۵) ۵ /۴۲ میلیون نفر از جمعیت کشور تحت تأثیر سیل بودهانـد. طـیایـن مدت دو میلیون و ۸۹۲ هزار و ۴۰۰ نفر بیخانمان شده و سالانه به طـور متوسـط ۵۰۰ واحد مسکونی ویران و یا آسیب دیده اسـت. در گـزارش دیگـری از سـتاد حـوادث غیـر مترقبه کشور آمده است که فقط در سال ۱۳۷۰ در کشور ۶۱ سیل و ۲۷ زلزلـه رخ داده است.

خانه سازی در حریم رودخانهها، آن هم با مصالح نامناسب علت اصلی خسارات سـیل در بسیاری از شهرهای کشور بوده است. در شهرهای بسـیاری از کشـورها کـه از لحـاظ وجود رودخانه شرایط مشابهی با ما دارند، به دلیل پر ارزش بودن زمین و یـا بـه جهـت استفاده از زیبایی رودخانه، خانههایی زیادی بر ساحل رودخانه ها ساخته مـی شـوند. امـا تدابیر کارشناسی ظریفی نیز جهت پـیشبینـی خطـرات سـیل بـه کـار مـیرود. اغلـب درچنین شهرهایی هیچگاه مجوز زیرزمین به ساخت و سازها تعلق نمیگیرد. 

عنوان : اصول و مبانی عملیات امداد و نجات
مولف : فرامرز فرج