آیین‌نامه حفاظتی وسایل حمل و نقل و جابجاکردن مواد و اشیاء در کارگاه‌ها
آیین‌نامه حفاظتی وسایل حمل و نقل و جابجاکردن مواد و اشیاء در کارگاه‌ها
فصل اول – تعاریف:
منظور از دستگاه‌های بالابر در این قسمت ماشین‌هایی است که می‌تواند بار را در امتداد قائم یا امتداد افقی حرکت دهد (به استثنای آسانسور حمل افراد و بار) و انواع آن بشرح زیر است:
الف– جرثقیل Crane بالابری است که بتواند باری را در حال آویزان در امتداد قائم و افقی جابجا کند.
ب- جرثقیلمتحرک(Travelling crane) جرثقیلی است که درروی یک یا چند ریلحرکتکند.
ج – جرثقیل با پل متحرک (Over head Travelling crane) جرثقیل متحرکی است که در امتداد مناسبی زیر سقف کارخانه روی ریل حرکت کرده و بتواند بار را در امتداد طول و عرض و ارتفاع کار جابجا نماید.
د – جرثقیل با دروازه متحرک (Ganty Crane) جرثقیل متحرکی است که بر روی دو پایه خرپایی شکل سوار بوده و مجهز به چند بالابرنده عمودی باشد و بتواند بار را با خود از نقطه‌ای به نقطه دیگر در روی ریل و در مسیر خود حمل کند.
هـ- جرثقیل یک ریلی (Monorail Crane) جرثقیل متحرکی است که دستگاه بالابر و اطاقک فرمان آن (در صورت وجود) در حال آویز توسط چرخ‌هایی که روی یک ریل فوقانی حرکت می‌کند جابجا گردد.
و – جرثقیل متحرک موتوری (Locomotive Crane) نوعی جرثقیل است که بر روی وسیله نقلیه موتوری سوار شده است.
ز – جرثقیل بازویی (Jib Crane) نوعی جرثقیل ثابت یا گردان است که دارای بازویی افقی یا مایل بوده و کابل نگهدارنده بار به‌وسیله بازوی مزبور نگهداری می‌شود. در این دستگاه موقعیت قلاب بار نسبت به محور دوران جرثقیل توسط طول و شیب بازو تعیین می‌گردد و در بعضی موارد که بازوی جرثقیل افقی است ممکن است بار توسط اطاقک متحرکی (Trollex) جابجا شود.
ح – جرثقیل متحرک زمینی (Portable floor Hoist) نوعی جرثقیل است که روی چرخ سوار بوده و روی زمین حرکت می‌کند.
ط – جرثقیل سکودار (چرخ چاه) (tiering Hoist) نوعی جرثقیل است که دارای سکوی مخصوص جهت قرار گرفتن بار و حمل آن به قسمت‌ها و انبار کردن بار در ارتفاعات و جاهای مختلف باشد.
ی – جرثقیل ساختمانی (چرخ چاه) (Crabs and winches) جرثقیل ثابتی است که زنجیر یا کابل بالابر در روی استوانه‌ای پیچیده شده و پایه دستگاه به‌وسیله پیچ‌های فونداسیون یا وسیله دیگری به زمین محکم شده باشد.
ک- جرثقیلالکتریکی (Electric hoist) جرثقیل ثابت یا متحرکی است که استوانه حامل کابل یا زنجیر توسط موتورالکتریکی بهحرکت درآید و بار را بالاوپایین ببرد. اینبالابر ممکن است مستقلاً کارکرده یا به عنوان بالابر فرعی برای دستگاه بالابر دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
ل – جرثقیل بادی (Pneumatic Hoist) جرثقیلی است شبیه بالا بربند(ک) که نیروی محرک آن هوای فشرده می‌باشد.
م – جرثقیل زنجیری (Chain Hoist) جرثقیل ثابت یا متحرکی است که با دست بکار می‌افتد و شامل یک یا چند چرخ زنجیری می‌باشد.
ن – جرثقیل قرقره ای (Block and Tackle) بالابر ثابت یا متحرکی است که با دست کار کرده و شامل یک یا چند قرقره بوده و نیروی محرک توسط کابل به قرقره‌ها و قلاب بار منتقل می‌گردد.
ص – لوازم بستن و بلند کردن بار (Hoistinyttackje) شامل طناب کابل فولادی زنجیر و ادوات اتصال آنها به یکدیگر از قبیل (حلقه – قلاب – بست کابل و غیره) می‌باشد.
فصل دوم – کلیات:
ساختمان و نگهداری
ماده ۱: بطور کلی در بالابرها نکات زیر باید رعایت شود.
الف – قسمت‌های مختلف بدنه و وسایل انتقال نیرو و سایر لوازم دارای استقامت کامل مکانیکی بوده و از جنس مرغوب ساخته شده و مقاومت مکانیکی آنها به تصویب مقام صلاحیتدار رسیده باشد.
ب – دستگاه باید در همه حال (چه در موقع کار و چه در توقف) بازدید و نگهداری شده و در تعمیر آن دقت کافی مبذول گردد.
ج – هر روز توسط متصدی دستگاه مورد بازدید قرار گرفته و حداقل هفته‌ای یکبار به‌وسیله متخصص مربوطه که مسئولیت کلی و فنی آن را بعهده دارد دقیقاً بازرسی شود.
نشاندادن ظرفیت مجاز
ماده ۲: حداکثر ظرفیت مجاز بالابر باید از طرف کارخانه سازنده بطور مشخص و خوانا در روی هر دستگاه نوشته شده باشد.
ممنوعیت بلند کردن بار اضافه بر ظرفیت
ماده ۳: در تمام بالابرها بلند کردن بار بیش از ظرفیت مجاز ممنوع است مگر هنگام آزمایش دستگاه.
ماده ۴: همیشه بایستی بار به‌طور ملایم بالا و پایین آورده شود به‌طوری‌که در شروع بلندکردن یا حین پایین آوردن و توقف ضربه‌ای به دستگاه وارد نگردد.
پیچ و مهره‌ها
ماده ۵: در دستگاه‌های بالابر کلیه پیچ و مهره‌های اتصال باید طوری ساخته و حدیده و قلاویز شده باشند که طول پیچ در هر یک کافی بوده و در صورت لزوم بتوان مهره‌ها را محکم نمود. همچنین پیچ و مهره‌های قطعات متحرک باید توام با واشرهای فنری و غیره باشد تا از شل شدن مهره جلوگیری بعمل آید.
قطر استوانه نگهدارنده کابل‌های بالابر
ماده ۶: قطر استوانه‌های نگهدارنده کابل نباید کمتر از ۳۰ برابر قطر کابل باشد بشرط اینکه لااقل مساوی سیصد برابر قطر کلفت‌ترین سیم کابل باشد، ولی ارجح است که قطر استوانه مزبور مساوی ۴۵۰ برابر ضخیم‌ترین سیم کابل در نظر گرفته شود.
ماده ۷: دو سر استوانه نگهدارنده کابل باید دارای لبه باشد به‌طوری که حداقل بلندی این لبه‌ها کمتر از ۵/۲ برابر قطر کابل مربوطه نباشد.
ماده ۸: لبه دو سر استوانه‌های نگهدارنده کابل باید به‌طور مؤثر و مطمئن به استوانه مربوطه محکم شده باشد.
تجهیزات الکتریکی
ماده ۹: کلیه تجهیزات الکتریکی دستگاه‌های بالابر باید با آیین‌نامه‌های حفاظتی وسایل و تاسیسات الکتریکی مطابقت نماید.
حداکثر بالابردن بار
ماده ۱۰: در بالابرهایی که با موتور الکتریکی کار می‌کنند باید وسائلی تعبیه شده باشد تا هنگامی که بار به حداکثر ارتفاع پیش‌بینی شده رسید بتواند به‌طور خودکار محرک الکتریکی را از کار بیندازد.
ترمزهای حفاظتی
ماده ۱۱: بالابرها باید دارای ترمزهای حفاظتی باشند و این ترمزها باید طوری تعبیه و محاسبه شدهباشد که بتواند باری معادل یک برابرونیم ظرفیتمجاز بالابر را نگهدارینماید.
طناب‌های فرمان برای بالابرهایی که از پایین هدایت می‌شوند
ماه ۱۲: طناب‌های فرمان در بالابرهایی که از پایین هدایت می‌شوند (اعم از بالابرهای الکتریکی و بادی) باید دارای جداکننده مخصوص باشند که این طناب‌ها بطور مجزا از داخل سوراخ‌های آن عبور کرده و مانع پیچیده شدن و روی هم افتادن آن بشود.
ضمناً این طناب‌ها باید به ترتیبی علامت‌گذاری شود که به‌طور واضح جهت حرکت بار را در اثر کشیدن هر یک از طناب‌های مزبور مشخص نماید.
ماده ۱۳: دسته‌های اهرم طناب‌های فرمان برای بالابرهای الکتریکی و بادی که از پایین هدایت می‌شود باید به شکلی ساخته شده باشد که به‌طور مشخص از هم متمایز گردند. به‌طوری که کارگر مربوطه به آسانی تشخیص دهد کدام اهرم برای بالابردن و کدامیک برای پایین آوردن بار است.
ماده ۱۴: در کارگاه‌های مختلف یک مؤسسه صنعتی کلیه دسته‌های اهرم طناب‌های فرمان جرثقیل‌هایی که از پایین هدایت می‌شود باید دارای یک شکل بوده و ترتیب قرار گرفتن آنها از نظر جهت حرکت بار یکنواخت باشد.
بازرسی
ماده ۱۵: قبل از بکار انداختن بالابر نو باید تمام قسمت‌های آن توسط شخص صلاحیتدار بازرسی و آزمایش شود.
ماده ۱۶: قطعات یاتاقان‌های ضربه‌خور دستگاه‌های بالابر و همچنین قطعات یاتاقان‌های مربوط به چرخ‌هایی که روی ریل حرکت می‌کند (در صورت وجود) باید:
الف – همه روزه قبل از استفاده از دستگاه بالابر به‌منظور پی بردن به قسمت‌های شل شده و خورده شده، توسط کارگر مربوطه دقیقاً بازدید شود.
ب- هرهفته یکبار به‌وسیله یک‌نفر متخصص تمام قسمت‌های آن دقیقاً و کاملاً بازدید شود.
ج – حداقل هر ۱۲ ماه یکبار به‌وسیله یک نفر متخصص مسئول تمام قسمت‌های آن دقیقاً و کاملاً بازرسی شود.
د – پس از هر تعمیر یا تغییر کلی تمام قسمت‌های دستگاه بالابر توسط یک نفر متخصص مسئول آزمایش شود.
ماده ۱۷: کابل‌ها، زنجیرها، تسمه‌ها، طناب‌ها، قلاب‌ها و بطور کلی لوازمی که جهت بلندکردن بار مورد استفاده قرار می‌گیرد همه روزه باید به وسیله کارگران علامت دهنده و یا اشخاص دیگری که به عنوان کمک به کارگر بالابر از روی زمین دستور می‌دهند مورد بازدید قرار گیرد.
ماده ۱۸: کابل‌ها، زنجیرها، تسمه‌ها، طناب‌ها، قلاب‌ها، شیارها، ترمزها و لوازم خودکار الکتریکی باید حداقل هر سه ماه یک بار توسط متخصص مسئول کاملاً و دقیقاً مورد بازرسی قرار گیرد.
ماده ۱۹: پس از هر بازرسی و آزمایش (موضوع بند ج و بند د ماده ۱۶ و ماده ۱۸) مقام یا متخصص مسئول باید گواهی نامه اجازه کار صادر نماید. این گواهی نامه باید همیشه به‌وسیله مؤسسه مربوطه بایگانی و نگهداری شود و در هنگام لزوم ارائه گردد.
علامت دادن
ماده ۲۰: هدایت در بالا بردن، پایین آوردن و حمل‌ونقل بار توسط دستگاه‌های بالابر باید به‌وسیله علایم مشخصه یکنواخت و قابل فهم که توسط مقام صلاحیتدار تعیین شده است بعمل آید به‌طوری که هر حرکت دارای یک علامت مجزا بوده و بهتر است که این علایم به‌وسیله بازو یا دست داده شود.
ماده ۲۱: در مواردی که بیش از یک نفر کمک برای بالا بردن بار وجود داشته باشد باید علایم فقط به‌وسیله یکی از آنها (زنجیربان، قلاب‌زن، طناب‌بند و غیره) که همیشه در میدان دید راننده بالابر قرار دارد داده شود. در هر حال راننده بالابر بایستی از علامت توقفی که توسط هر یک از افراد کمکی فوق‌الذکر داده می‌شود اطاعت نماید.
نقل و انتقال بار
ماده ۲۲: بار باید عموماً بطور عمودی بالا و پایین آورده شود به‌طوری‌که در حال بلندکردن نوسان نداشته باشد.
ماده ۲۳: در مواردی که لازم است بار بطور مایل بلند شود باید:
الف – احتیاطات لازم بعمل آید که کارگران مربوطه در معرض خطر قرار نگیرند.
ب – عمل بلند کردن چنین نوع باری باید در حضور شخص مسئول انجام پذیرد.
ماده ۲۴: قبل از علامت دادن برای بالا بردن بار علامت دهندگان باید مطمئن باشند که:
الف – تمام طناب‌ها، کابل‌ها، تسمه‌ها، زنجیرها، چنگکها و سایر وسایل اتصال‌دهنده بطور صحیح بار را در برداشته و محکم به یکدیگر و به قلاب وصل شده باشند.
ب- بار مورد نظر باید کاملاً میزان و متعادل بوده و مانعی در سر راه آن قرار نگرفته باشد به‌طوری که در اثر تصادم با آن سبب جابجا شدن و یا احیاناً خراب شدن بار و یا مانع مزبور نگردد.
ج – سایر کارگران در اثر بالا بردن بار در معرض خطر و تصادم قرار نگیرند.
ماده ۲۵: هرگاه به‌عللی بلند کردن بار درست انجام نگیرد کارگر علامت دهنده باید فوراً دستور نگهداشتن بار و علامت پایین آوردن بار را برای تنظیم مجدد بدهد.
ماده ۲۶: هنگام تغییر مکان افقی یا پایین آوردن بار علامت دهندگان بایستی حرکت را طوری هدایت کنند که بار با اشیاء دیگری تصادم نکند.
ماده ۲۷: رانندگان دستگاه‌های بالابر باید توجه داشته باشند حتی‌الامکان از حمل بار از بالای سر اشخاص اجتناب نمایند.
ماده ۲۸: هنگام حمل بارهای خطرناک مانند مواد مذاب و بارهایی که به‌وسیله جرثقیل مغناطیسی حمل می‌شود باید علایم مخصوص داده شود که کارگران خود را به محل امن برسانند و تا رسیدن کارگران به محل امن باید حرکت بالابر متوقف شود.
ماده ۲۹: هنگامی که بالابرها در حال تعمیر یا دارای بار باشند نباید بالای مسیر ماشین‌های متحرک قرار گیرند.
ماده ۳۰: کارگر علامت دهنده قبل از باز کردن اتصالی‌های بار بایستی اطمینان حاصل کند که کارگری در اطراف بار و در معرض خطر نیست.
ماده ۳۱: هنگامی که بالابر بدون بار کار می‌کند باید:
الف – کارگران علامت‌دهنده و کارگران طناب بند قبل از دستور حرکت، زنجیر و یا کابل را به قلاب مربوطه به نحو مطمئن محکم نمایند.
ب – رانندگان بالابر قلاب بالابر را قبلاً به ارتفاع مناسبی برسانند به‌طوری‌که فاصله کافی بین قلاب و اشخاص یا اشیاء وجود داشته باشد.
ماده ۳۲: رانندگان بالابر نباید دستگاه را هنگام داشتن بار ترک کنند.
فصل سوم – جرثقیل‌ها
ساختمان جرثقیل
ماده ۳۳: کلیه قطعات جرثقیل که تحت کشش و فشار واقع می‌شوند و ممکن است در معرض ضربه نیز قرار گیرند بایستی از فولاد یا فلز دیگری که دارای مشخصات مشابه فولاد باشد ساخته شوند.
ماده ۳۴: جرثقیل‌ها باید نوعی ساخته شده باشند که روغن کاری مطمئن و بازرسی قسمت‌های مختلف آن میسر باشد.
حفاظ قسمت‌های انتقال نیرو
ماده ۳۵: تمام چرخ‌دنده‌ها و سایر قسمت‌های متحرک که برای انتقال نیرو بکار می‌روند باید طبق مقررات مربوطه دارای حفاظ باشند.
الکترومغناطیس بالابرها
ماده ۳۶: هرگاه بالابری با الکترومغناطیس مجهز شده باشد باید نکات زیر رعایت شود.
الف – مدار جریان الکترومغناطیس باید بطور مطمئن نگهداری و حفاظت شده و مقاومت عایق این مدار بطور منظم مورد آزمایش قرار گیرد.
ب – کلیدهای کنترل ماگنت باید طوری قرار گرفته و حفاظت شده باشند که خودبه‌خود امکان باز شدن آنها و بالنتیجه قطع جریان مدار موجود نباشد.
ج – کابل مدار جریان الکترومغناطیس در موقع بالا رفتن و پایین آمدن ماگنت به‌وسیله وزنه تعادل یا قرقره یا وسیله الکتریکی همواره در وضع کشیده شده قرار گرفته باشد.
ماده ۳۷: ماگنت بلند کننده نباید هرگز هنگام بیکاری آویزان باشد بلکه باید روی زمین و یا در محل مخصوص خود قرار گیرد و در مواقعی که جرثقیل برای کارهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد ماگنت آن باید از قلاب باز شود.
ماده ۳۸: به‌منظور جلوگیری از ایجاد خطرات ناشی از سقوط بار در جرثقیلهای مغناطیسی که به علت سوختن فیوز یا قطع جریان الکتریکی بوجود می‌آید:
الف – هدایت ماگنت‌ها باید توسط انبرها یا گیره‌هایی که از جنس غیرمغناطیسی ساخته شده انجام شود و کارگران هدایت‌کننده زیر بار قرار نگیرند.
ب – اشخاص و کارگران دیگر به هیچ وجه اجازه ایستادن و یا عبور از نزدیکی محلی که جرثقیل مغناطیسی در آنجا مشغول کار است ندارند.
راهرو برای جرثقیل‌هایی که از پایین هدایت می‌شوند
ماده ۳۹: در مورد جرثقیل‌هایی که از پایین هدایت می‌شوند باید راهرو آزادی که حداقل پهنای آن ۹۰ سانتیمتر باشد در تمام طول مسیر جرثقیل تعبیه نمود.
اطاق جرثقیل
ماده ۴۰: محل اطاق جرثقیل و طرز ساختمان آن باید طوری باشد که راننده جرثقیل همواره بهترین دید را برای انجام عملیات داشته باشد.
ماده ۴۱: در مواقعی که رانندگان جرثقیل تسلط کامل به مسیر بار نداشته باشند و مسیر جرثقیل را نبینند باید یک یا چند نفر علامت دهنده وجود داشته باشند که بتوانند علامات لازم را برای انجام عملیات بدهند.
ماده ۴۲: اطاق جرثقیل‌هایی که در هوای آزاد کار می‌کند باید محفوظ بوده و تمام اطراف آن دارای پنجره‌هایی کشویی باشد. پنجره‌های اطاق جرثقیل باید بهترین دید را برای راننده تأمین کند.
جعبه ابزار
ماده ۴۳: روغن دان و سایر ابزار و آچارهای جرثقیل بایستی در جعبه‌های مخصوصی که دائماً در اطاق جرثقیل یا کنار راهرو آن قرار داده شده نگهداری شوند.
تخصص و مهارت رانندگان جرثقیل
ماده ۴۴: فقط اشخاص زیر حق راندن جرثقیل را دارند:
۱- رانندگان مجاز جرثقیل.
۲- بازرسان و تعمیرکاران جرثقیل.
۳ – کارگرانی که لااقل دو هفته زیر نظر راننده خبره و مسئول کارآموزی نموده باشند بطور کلی همه این افراد باید به وسایل مکانیکی و الکتریکی جرثقیل آشنایی داشته و همچنین به خطرات ناشی از حوادث مربوطه واقف باشند.
ماده ۴۵: برای کارگران جرثقیل که مشغول هدایت جرثقیل هستند استعمال دخانیات و خوردن و آشامیدن و مطالعه در حین کار ممنوع است.
ماده ۴۶: کسانی می‌توانند در اطاقک جرثقیل یا کامیون جرثقیل‌دار به کار رانندگی اشتغال ورزند که از نظر جسمانی دارای اجازه مخصوص باشند.
ماده ۴۷: راننده جرثقیل نباید اجازه دهد که کسی در روی بار سواره شده و یا به قلاب و کابل‌های جرثقیل آویزان شده و با آن حمل شود.
فصل چهارم – جرثقیلهای متحرک:
مقررات عمومی
ماده ۴۸: ساختمان، طرز کار و نگهداری جرثقیلهای متحرک باید طبق مقررات موضوعه در فصل دوم و سوم این آیین‌نامه باشد.
فضای آزاد برای جرثقیل متحرک
ماده ۴۹: طرح و نصب جرثقیل متحرک، باید نوعی باشد که همیشه فاصله کافی بین قسمت‌های نامبرده در زیر وجود داشته باشد:
الف – بین بلندترین نقطه جرثقیل و هر نوع حائل و بنایی که بالای آن قرار گرفته.
ب – بین هر قسمت از جرثقیل با دیوارها، ستون‌ها یا سایر قطعات و اسکلت‌های ثابت.
ج – بین دو انتهای جرثقیل و دو انتهای ریل‌های مسیر آن.
ضریب اطمینان
ماده ۵۰: در محاسبه ساختمان جرثقیلهای متحرک به فرض وجود حداکثر بار در سخت‌ترین شرایط باید ضریب اطمینانی برای هر قسمت بشرح زیر در نظر گرفت:
الف – ضریب اطمینان ۳ برای قلاب بلندکننده در صورتی که با دست کار کند.
ب – ضریب اطمینان ۴ برای قلاب بلند کننده در صورتی که با موتور کار کند.
ج – ضریب اطمینان ۵ برای قلاب بلند کننده در صورتی که با مواد خطرناک مانند آهن مذاب و مواد خورنده و غیره بلند کند.
د – ضریب اطمینان ۸ برای چرخ‌دنده‌ها و محورهای بلندکننده.
هـ – ضریب اطمینان ۶ برای کابل بلند کننده جرثقیل.
و – ضریب اطمینان ۴ برای قطعات اسکلت فلزی جرثقیل.
فشار باد
ماده ۵۱: جرثقیل‌هایی که در هوای آزاد کار می‌کنند باید:
الف – برای فشار حداکثر باد در محل محاسبه شود.
ب – با لوازم احتیاطی از قبیل ترمز چرخ‌ها، کفش ریل‌ها، گیره‌های مخصوص برای نگهداری چرخ‌ها و سایر لوازم احتیاطی بطوری مجهز شده باشد که این لوازم احتیاطی بتوانند در مقابل بزرگ‌ترین فشار باد ممکنه در محل مقاومت نمایند.
شاسی جرثقیل
ماده ۵۲: شاسی و قطعات حمال جرثقیل و همچنین پایه‌های نگهدارنده اطاق راننده و یا ترمزهای نگهدارنده محور محرک جرثقیل‌ها باید کلاً جوش و یا به شاسی پرچ شده باشند.
لبه برای محافظت ارابه جرثقیل
ماده ۵۳: شاسی ارابه‌ها و دو انتهای پل جرثقیل متحرک باید دارای دو لبه پیش آمده حفاظتی محکم باشد تا در اثر بریدن محور چرخ‌های ارابه و یا شکستن این چرخ‌ها از سقوط ارابه جلوگیری گردد.
ماده ۵۴: کلیه جرثقیلهای متحرک باید دارای لوازم استحفاظی مخصوص باشند که هرگاه یکی از چرخ‌های معلق و یا چرخ دنده‌ها شکست و یا شل شد از افتادن آنها به پایین جلوگیری نمایند.
قلاب حفاظتی جرثقیلهای یک ریلی
ماده ۵۵: جرثقیلهای یک ریلی مجهز به حلقه‌های گردان باید دارای یک یا چند مهار حفاظتی باشد که بتواند در صورت بریده شدن زنجیر بار را نگهداری نماید.
شاسی ارابه جرثقیلهای متحرک یک ریلی
ماده ۵۶: شاسی ارابه جرثقیلهای یک ریلی باید به قسمی محافظت شده باشد که احتمال تغییر شکل در آن نرود.
وسایل نگهدارنده ضربه‌گیر و حفاظ اطراف ارابه جرثقیلهای متحرک
ماده ۵۷: جرثقیلهای متحرک باید به لوازم زیر مجهز باشند:
الف – انتهای ریل‌هایی که جرثقیل روی آنها حرکت می‌کند و همچنین ریل‌هایی که پل متحرک روی آنها رفت‌وآمد می‌نماید باید یا به شکل منحنی بالا آورده شود یا ضربه‌گیرهای مناسبی روی ریل‌ها نصب گردد به نحوی که حداقل ارتفاع انحناء ریل‌ها یا ارتفاع ضربه‌گیرها برابر بلندی محور چرخ‌های متحرک باشد.
ب- چرخ‌های پل متحرک و چرخ‌های پایه‌های پل و چرخ‌های اطاق فرمان یا ارابه و غیره باید دارای حفاظ مناسبی باشند که از طرفین پایین‌تر از سطح ریل‌ها و از جلو تا موازات ریل‌ها امتداد داشته باشند. این حفاظ‌ها باید به شکلی تعبیه شده باشد که از نزدیک شدن دست و پا به قسمت‌های گردنده در موقع حرکت جلوگیری نماید.
مسیر حرکت جرثقیلهای یک ریلی
ماده ۵۸: مسیر حرکت جرثقیلهای یک ریلی باید طوری تعبیه شده باشد که جرثقیل به‌خودی خود نتواند روی یک انشعاب آزاد وارد شود.
ماده ۵۹: در صورتی که جرثقیل یک ریلی در مسیرهای مختلف حرکت کند باید ضامن مطمئن برای تنظیم دقیق مسیرهای آن پیش‌بینی شده باشد.
راهرو و جرثقیلهای یک ریلی
ماده ۶۰: زیر جرثقیلهای یک ریلی لازم است راهرو مناسبی که دوطرفش بطور مشخص و قابل رؤیت خط‌کشی شده باشد تعبیه شود.
سکوها و گذرگاه‌ها
ماده ۶۱: جرثقیلهای متحرک باید دارای ضمائم زیر باشند:
الف – نردبان‌های ثابت یا معلق که هر لحظه بطور مطمئن بتوان به‌وسیله آنها از زمین به اطاق فرمان و از آنجا به پل جرثقیل متحرک دسترسی پیدا کرد.
ب – سکوها یا گذرگاه‌هایی به پهنای حداقل ۴۵ سانتیمتر در امتداد دو طرف پل و در تمام طول آن.
ج – سکوها و یا گذرگاه‌هایی به پهنای ۳۰ سانتیمتر در دو انتهای ارابه جرثقیل و در امتداد عمود بر راهرو مربوط به پل.
د – در صورتی که تعبیه راهرو مطمئن و مناسبی در دو انتهای اطاق فرمان یا ارابه جرثقیل ممکن نباشد لازمست راهرویی به پهنای حداقل ۳۸ سانتیمتر در دو انتهای پل متحرک جرثقیل و در امتداد عرضی پل تعبیه شود.
بطور کلی سکوها و راهروهای جرثقیلهای متحرک باید محکم ساخته و بطور متناسب کارگذاشته شده باشد و اطراف آن نرده حفاظتی تعبیه گردد.
ماده ۶۲: در ساختمان‌های جدیدی که جرثقیل متحرک در آن کار گذاشته می‌شود حداقل فاصله بین کف راهروی جرثقیل و یا سکوی پل و سکوی ارابه جرثقیل متحرک یا هر نوع بنا یا حائلی که در بالای آن قرار گرفته است نباید کمتر از ۲ متر باشد.
ماده۶۳: فاصله بین راهرو پل‌متحرک و خرپای حامل جرثقیل باید از۲۰سانتیمتر کمترباشد.
ماده ۶۴: صفحات کف راهرو و یا سکوی پل متحرک که در هوای آزاد کار می‌کند باید دارایفواصلی جهت خارجشدن آب باشد. عرض این فواصل نباید از ۶میلیمتر بیشتر باشد.
ماده ۶۵: اگر راهرو و یا سکوی معمولی جرثقیل متحرک دارای محل مطمئنی برای تعویض و یا تعمیر چرخ‌های ارابهانتهایینباشد بایدسکویمخصوصیبرای انجام اینمنظور تعبیهنمود.
ماده ۶۶: در کنار پایه‌های جرثقیل یا دروازه متحرک و موازی یا ریل‌های مسیر آن بایستی دو راهرو ساخته شود به‌طوری‌که این راهروها کاملاً بدون مانع بوده و پهنای آنها حداقل ۷۵ سانتیمتر و طول آنها تا انتهای مسیر جرثقیل ادامه داشته باشد.
اطاق یا کابین فرمان
ماده ۶۷: جرثقیلهای متحرکی که هدایت آنها از روی خود جرثقیل به‌وسیله راننده انجام می‌شود بایستی مجهز به اطاق یا کابین فرمان برای راننده بوده و کلیه وسایل فرمان در این اطاق قرار گرفته باشند. این اطاق باید دارای مشخصات زیر باشد:
الف – از موادی ساخته شده باشد که در مقابل آتش‌سوزی مقاومت داشته و در صورتی که در هوای آزاد کار کند در مقابل عوامل جوی محفوظ باشد.
ب – طوری قرار گرفته و مجهز شده باشد که راننده بتواند از محل کار خود تمام اطراف و محوطه عملیات کار را زیر نظر گرفته و حتی موقعی که لازم باشد به خارج اطاق خم شود خطری برای او پیش نیاید.
ج – نوعی تعبیه و مجهز شده باشد که راننده در مقابل مواد سوزاننده و خورنده محفوظ باشد. بعلاوه مجهز به لوازم استحفاظی در مقابل تمام خطرات ناشیه باشد.
د – نوعی ساخته و مجهز شده باشد که راننده را در مقابل تشعشعات خطرناک و دود و بخارات سمی و گازهای مضر محافظت نماید.
هـ- نوعی ساخته و درجای خود سوارشده باشد که کمترین لرزش و ارتعاش را داشته‌باشد.
ماده ۶۸: در صورتی که در اطاق فرمان بیش از ۳۰ سانتیمتر از راهرو مربوط بالاتر باشد باید پله‌های فلزی ثابتی که راحتی عبور را میسر سازد تعبیه شود.
ماده ۶۹: در اطاق فرمان جرثقیل متحرک باید همیشه یک سطل پر از ماسه و یک دستگاه اطفاء حریقی که ماده خاموش کننده آن عایق الکتریسیته باشد جهت فرو نشاندن آتش در دسترس باشد.
ماده ۷۰: ارابه‌های جرثقیلهای متحرک باید دارای کف باشد.
حفاظت محور چرخ‌های پل جرثقیل
ماده ۷۱: تمام قسمت‌های برجسته محور چرخ‌های پل جرثقیل باید بطور مناسب و مطمئن به‌وسیله حفاظ‌های استاندارد پوشیده شده باشد.
لوازم الکتریکی
ماده ۷۲: علاوه بر کلید اصلی حرکت که در اطاق فرمان قرار گرفته باید در قسمت بالای اطاق فرمان از نقطه‌ای که بتوان از روی راهرو به راحتی به آن دسترسی پیدا کرد یک کلید اصلی ضامن‌دار دیگری برای قطع جریان برق تعبیه نمود.
علاوه بر دو کلید فوق‌الذکر یک کلید ضامن‌دار مخصوص دیگری که روی آن عبارت (کلید جرثقیل) قید شده باشد، بایستی طوری قرار داد که از سطح زمین به آسانی بتوان به آن دسترسی داشت. این کلید مخصوصاً باید برق کلیه قسمت‌های جرثقیل را کنترل نموده و در موارد لزوم بتواند جریان برق را در تمام مدار جرثقیل قطع کند.
ماده ۷۳: تمام اهرم‌ها و دسته‌های فرمان که به وسیله آنها حرکت‌های مختلف جرثقیل کنترل می‌شود باید پس از رها کردن بطور خودکار به محل اولیه برگشته و حرکت مربوطه را متوقف نماید.
ماده ۷۴: اهرم‌های کنترل حرکت‌های جرثقیل متحرک باید طوری قرار گرفته باشد که راننده بتواند به آسانی امتداد تغییر مکان خود را ببیند.
دستگاه محدود کننده ارتفاع بالابردن بار
ماده ۷۵: این دستگاه باید دارای شرایط زیر باشد:
۱ – عمل محدود کردن مستقیماً به‌وسیله قرقره یا قلاب دستگاه بالابرنده انجام پذیرد.
۲ – مکانیزم دستگاه محدود ساختن ارتفاع بالا بردن بار بایستی مستقیماً عمل نموده و از فنر واسطه استفاده نکند.
۳ – دستگاه محدود کننده باید:
الف – دارای قفل مخصوصی باشد که مستقیماً روی ترمز اثر کرده و از برگشت ناگهانی بار جلوگیری نماید.
ب – طوری تعبیه شده باشد که بتوان از داخل اطاق فرمان آن را به حالت اولیه عودت داده و آماده به‌کار نمود.
ماده ۷۶: راننده جرثقیل متحرک باید همیشه در ابتدا و انتهای کار دستگاه محدود کننده ارتفاع بالا بردن بار را آزمایش نماید.
ترمزهای دستگاه بالابر
ماده ۷۷: موتور بلند کننده بار در جرثقیلهای متحرک باید با وسایل زیر مجهز شده باشد:
الف – دارای ترمز فنری قابل آزاد شدن به‌وسیله جریان برق باشد به‌طوری‌که گشتاور مقاوم این ترمز از گشتاور متحرک موتور کمتر نباشد.
ب – یا ترمز مکانیکی که قادر به نگهداری یک برابر و نیم بار مجاز جرثقیل باشد.
ماده ۷۸: موتورهای بالابر در جرثقیلهای متحرکی که بار مجاز آنها پنج هزار کیلوگرم یا بیشتر باشد باید دارای دو ترمز الکتریکی و یا یک ترمز مکانیکی و یک ترمز الکتریکی باشند.
روشنایی
ماده ۷۹: روی پلهای جرثقیلهای متحرکی که در فضای آزاد کار می‌کنند بایستی چراغهایی نصب نمود که در تاریکی قلاب‌های بلندکننده بار همیشه به خوبی نمایان باشند.
کنترل حرکت پل جرثقیلهای با پل متحرک
ماده ۸۰: جرثقیلهای با پل متحرک باید مجهز به ترمزهای دستی یا پایی مناسب جهت کنترل حرکت پل جرثقیل باشد.
چرخ‌های جرثقیل با دروازه متحرک
ماده ۸۱: چرخ‌های جرثقیل با دروازه متحرک باید دارای حفاظ یا روپوش مخصوص باشند.
ماده ۸۲: ارابه جرثقیل با دروازه متحرک باید دارای گیره‌های مخصوصی باشند تا برای کار دروازه در یک نقطه معین یا موقع تعطیل کار بتوان چرخ‌های پایه‌ها را به ریل‌ها ثابت نمود.
دستگاه‌های اعلام خطر
ماده ۸۳: جرثقیلهای متحرک باید دارای دستگاه‌های آژیر باشند و این دستگاه‌ها باید در دسترس راننده جرثقیل باشد تا در صورت لزوم مورد استفاده قرار گیرد.
طرز کار دستگاه‌های کنترل
ماده ۸۴: راننده جرثقیل قبل از وصل کلید اصلی یا کلید ثانوی باید کاملاً مطمئن گردد که تمام دستگاه‌های کنترل به حالت قطع قرار گرفته‌اند و وصل جریان هیچگونه خطر الکتریکی و یا مکانیکی برای اشخاص مجاور تولید نمی‌نماید.
ماده ۸۵: در صورتی که جریان در مدار الکتریکی مختل و یا قطع شود، راننده جرثقیل باید فوراً کلیه کلیدهای کنترل را قطع و مراقبت کند که تا رسیدن جریان، کلیدها به حالت قطع باقی بماند.
ماده ۸۶: راننده جرثقیل متحرک نباید فقط به دستگاه خودکار کنترل و توقف موتور در پایان میدان عمل اطمینان کند بلکه باید از داخل اطاق فرمان نیز تغییر مکان جرثقیل و بار را کنترل و مراقبت نماید.
ماده ۸۷: راننده جرثقیل قبل از خروج از اطاق فرمان باید تمام دستگاه‌های کنترل را به حالت قطع درآورد و کلیدهای اصلی را قطع و آنها را قفل کند.
کار کردن دو یا چند جرثقیل در روی یک مسیر
ماده ۸۸: هنگامی که بیش از یک جرثقیل متحرک در روی یک مسیر کار می‌کند حداقل فاصله دو جرثقیل متحرک از ۹ متر نباید کمتر باشد.
بلند کردن بار به‌وسیله دو جرثقیل متحرک
ماده ۸۹: هنگامی که دو جرثقیل متحرک برای بلند کردن بار واحدی بکار می‌روند باید توجه داشت که:
الف – فقط یک نفر کارگر علامت دهنده به رانندگان هر دو جرثقیل علامت دهد.
ب – به‌منظور اطمینان از هماهنگی صحیح کار دو جرثقیل پیش‌بینی‌های لازم بعمل آید.
ج – در صورتی که دور جرثقیل بلند کننده از نوع بازو دار باشد باید قسمت ثابت و متحرک بازو در هر دو جرثقیل با شیب مساوی تنظیم شود.
حمل بار به‌وسیله دروازه متحرک
ماده ۹۰: هنگامی که دروازه متحرک جهت حمل بار به کار می‌رود علامت‌دهندگان یا سایر مسئولین که از روی زمین راهنمایی می‌کنند باید پیشاپیش بار حرکت کنند و اشخاصی را که در مسیر بار قرار گرفته‌اند آگاه نموده و دقت نمایند که سوزنهای ریل‌ها در موقعیت صحیح قرار داشته و ارتفاع بار به اندازه‌ای باشد که به هیچ مانعی برخورد ننماید.
تعمیر جرثقیلهای متحرک
ماده ۹۱: موقعی که احتیاج به تعمیر جرثقیل متحرک باشد باید جرثقیل را تا آنجا که امکان دارد از محل کار دور نمود تا مانع کار سایر کارگران نشده و کار جرثقیلهای دیگر را مختل نسازد. همچنین حتی‌المقدور باید سکوی تعمیر در اطراف جرثقیل برپا کرد یا برزنت محافظ در زیر جرثقیل به‌منظور حفاظت تعمیرکنندگان در ارتفاع مناسبی گسترد.
ماده ۹۲: چنانچه بازوی مناسبی در جرثقیل متحرک برای وصل به قرقره‌هایی که جهت تعمیر بکار می‌رود وجود نداشته باشد باید بازوی آهنی مناسبی که مقاومت کافی داشته و بتواند سنگین‌ترین قطعات ارابه را بلند نماید برای تعمیر جرثقیل متحرک تعبیه نمود.
ماده ۹۳: قبل از شروع تعمیر جرثقیلهای متحرک کارگران تعمیرکننده باید به نکات زیر توجه کنند:
الف – اطمینان حاصل کنند که تمام کنترل‌های الکتریکی به حالت قطع و دو کلید اصلی و ثانوی به حالت باز بوده و یکی از آنها قفل باشد.
ب – تابلوهایی با عبارت (جرثقیل در حال تعمیر) روی جرثقیل و همچنین روی زمین در اطراف محوطه تعمیر بگذارند.
ج – اگر جرثقیلهای متحرک دیگری در روی همین مسیر کار می‌کنند نگهدارنده مطمئنی به‌فاصله مناسبی روی‌ریل مسیر بگذارند یااز وسایل‌حفاظتی‌دیگری برای‌توقف استفاده نمایند.
ماده ۹۴: در جرثقیلهای متحرک باید قبل از پیاده کردن محور قرقره‌ها یا استوانه‌های کابل یا تعویض آرمیچر موتور بلند کننده بار، باید کلیه کابل‌های مربوطه از روی قرقره‌ها باز شوند هرگاه این کار مقدور نباشد باید مکانیسم حرکت‌دهنده بطور مطمئن قفل شود تا از گردش قرقره‌های کابل جلوگیری بعمل آید.
ماده ۹۵: پس از پایان تعمیرات جرثقیلهای متحرک باید تمام حفاظ‌ها و دستگاه‌های استحفاظی را مجدداً بجای خود قرار داد و قبل از بکار انداختن مجدد جرثقیل متحرک کلیه ابزارها، آچارها، و سایر اشیایی که جهت تعمیر محوطه آورده شده است جمع‌آوری نمود.
کارکردن در مجاورت جرثقیلهای با پل متحرک
ماده ۹۶: هرگاه شخصی روی مسیر یا در مجاورت مسیر جرثقیل یا پل متحرک کار کند باید پیش‌بینی‌های لازم و مؤثر بعمل آید تا اطمینان حاصل شود که فاصله پل جرثقیل از این شخص حداقل از ۶ متر کمتر نشود.
فصل پنجم – جرثقیل متحرک موتوری:
مقررات عمومی
ماده ۹۷: رعایت مقررات فصول دوم و سوم این آیین‌نامه که به ترتیب راجع به دستگاه‌های بالابر و جرثقیل‌ها می‌باشد از نظر ساختمان، استفاده، تعمیر و نگهداری و جرثقیلهای متحرک موتوری که در کارگاه‌ها کار می‌کنند نیز الزامی است.
نشان دادن ظرفیت جرثقیل متحرک موتوری
ماده ۹۸: ظرفیت جرثقیلهای متحرک موتوری باید بطور واضح در داخل و یا خارج اطاق فرمان مشخص شده باشد.
ضمناً باید حداکثر بار مجاز نیز برای حالات مختلف بازوی جرثقیل و اوضاع مختلف قرقره بالابرنده با بازوی اضافی یا بدون آن تعیین و نشان داده شود.
آژیر اضافه بار
ماده ۹۹: جرثقیلهای متحرک موتوری باید با آژیر خودکار مجهز باشد که هرگاه جرثقیل باری بیش از بار مجاز بلند کند بطریق مشخص و پرصدا اعلام خطر نماید.
فضای آزاد برای بدن انسان
ماده ۱۰۰: برای اینکه کارگران بین قطعات متحرک جرثقیل موتوری و بدنه ارابه حامل آن قرار نگرفته و مصدوم نشوند باید فاصله آزادی که حداقل ۳۵ سانتیمتر باشد بین قسمت گردنده و بدنه ارابه حامل وجود داشته باشد.
پله‌ها و نرده‌های اطراف
ماده ۱۰۱: ارابه حامل و اطاق فرمان جرثقیل موتوری باید به‌وسیله پله و نرده‌هایی در اطراف آن به نحوی مجهز شده باشد که به آسانی و بدون خطر بتوان به اطاق فرمان جرثقیل و محل کار راننده داخل شد.
اطاق فرمان
ماده ۱۰۲: در هر یک از طرفین اطاق فرمان جرثقیلهای متحرک موتوری باید یک در تعبیه شده باشد به نحوی که لولای درها در قسمت عقب قرار گیرد و هر یک از این درها به‌طرف خارج باز شود و با دستگیره‌هایی مجهز باشد تا به هر جهت که دستگیره گردانده شود در باز گردد.
ماده ۱۰۳: کف سکوی ارابه حامل جرثقیل متحرک موتوری و کف اطاق فرمان آن باید از صفحات چوبی مخصوص یا آهن آجدار مفروش شده باشد تا خطر لیز خوردن کارگران را تخفیف دهد.
ماده ۱۰۴: اطاق فرمان جرثقیلهای متحرک موتوری که با بخار کار می‌کنند باید دارای راهروی آزاد سرتاسری باشد.
دیگ‌های بخار
ماده ۱۰۵: رعایت مقررات آیین‌نامه و «دستگاه‌های مولد بخار و دیگ‌های آبگرم» از نظر ساختمان و طرز کار و نگاهداری و تعمیر دیگ‌های مزبور در جرثقیلهای متحرک که با بخار کار می‌کنند نیز الزامی است.
موتورها
ماده ۱۰۶: موتورهای دیزلی، بنزینی و ماشین‌های بخار در جرثقیلهای متحرک موتوری باید دارای حفاظ‌های مناسبی باشد تا راننده‌های آن از خطر تصادم با قطعات متحرک در امان باشند.
ماده ۱۰۷: لوله خروج بخار و شیرهای سیلندر در جرثقیلهای متحرک موتوری که با بخار کار می‌کنند باید به‌وسیله لوله‌های طویل به خارج هدایت شوند تا آب داخل کف اطاق فرمان نشده و موجب لیز شدن نگردد.
ماده ۱۰۸: در جرثقیلهای متحرک موتوری انتهای لوله‌هایی که گاز یا بخار و آب سرریز انژکتورها از آن خارج می‌شود باید به طرف پایین باشد.
ترمزهای چرخ
ماده ۱۰۹: چرخ‌های ارابه جرثقیلهای متحرک موتوری باید به هر دو نوع ترمزدستی و مکانیکی مجهز باشد.
اتصال خودکار
ماده ۱۱۰: ارابه جرثقیلهای متحرک موتوری باید در جلو و عقب دارای اتصالی‌های خودکار باشد به‌طوری‌که بتوان از هر دو طرف ارابه اتصالی‌ها را باز نمود.
اهرم‌های فرمان
ماده ۱۱۱: اهرم‌های فرمان جرثقیلهای متحرک موتوری باید با وسایلی مجهز شده باشند که بتوان آنها را در حالت آزاد قفل کرد.
حفاظ کابل‌ها
ماده ۱۱۲: برای جرثقیلهای متحرک موتوری حفاظ کابل در قسمت‌های زیر باید در نظر گرفته شود:
الف – در قسمت انتهایی بازو برای آنکه از برخورد قلاب کابل با شیار قرقره گردان جلوگیری شود.
ب- درناحیه‌ای که سیم هدایت بازوی‌جرثقیل در رویقرقره هرزگرد مربوطهحرکتمیکند.
تجهیزات الکتریکی
ماده ۱۱۳: جرثقیلهای متحرک موتوری که با جریان برق کار می‌کند باید دارای اتصالی مطمئنی به زمین باشد.
روشنایی
ماده ۱۱۴: هرگاه‌جرثقیلهای متحرک‌موتوری‌هنگام‌شب‌کار کنند نکات زیر باید رعایت شود:
الف – جرثقیل باید دارای چراغ جلو و حداقل یک چراغ قرمز در عقب باشد.
ب – چراغها در داخل اطاق فرمان طوری تعبیه شود که نور آنها مزاحم دید رانندگان جرثقیل نباشد و در عین حال رانندگان بتوانند محل کار خود را به خوبی ببینند و دستگاه‌های اندازه‌گیری – سطح آب و درجه بخار را بطور صحیح کنترل نمایند.
دستگاه‌های آگاه‌کننده
ماده ۱۱۵: جرثقیلهای متحرک موتوری باید با بوق‌های آگاه‌کننده و قوی مجهز باشد تا بتوان قبل از بکار انداختن جرثقیل و یا احیاناً در حین حرکت از آنها استفاده نمود.
مانور کردن دستگاه
ماده ۱۱۶: وقتی جرثقیلهای متحرک موتوری در حرکت باشد باید:
الف – در صورتی که جرثقیل روی ریل حرکت کند فقط اشخاص مجاز اختیار تعویض سوزنهای ریل را داشته باشند.
ب – رانندگان جرثقیل مطمئن باشند که حین حرکت بازوی جرثقیل به ساختمان‌ها و خرپاها برخورد نکرده و ضمناً بازو به اندازه کافی پایین نگهداشته شود تا با اشیایی که در بالای جرثقیل قرار گرفته است تصادم ننماید.
ماده ۱۱۷: قبل از اینکه رانندگان جرثقیل متحرک موتوری محل کار خود را به‌علت تمام شدن وقت یا توقف موقت ترک نمایند باید ارابه جرثقیل را به حرکت ترمز نگاهدارند و بازوی جرثقیل را به حالت آزاد روی تکیه‌گاه خود قرار دهند و تمام وسایل کنترل را قفل و یا در محل آزاد خود محکم نمایند.
فصل ششم – جرثقیلهای بازویی:
مقررات عمومی
ماده ۱۱۸: رعایت مقررات مندرج در فصول دوم و سوم این آیین‌نامه که به ترتیب راجع به دستگاه‌های بالابر و جرثقیل‌ها می‌باشد از نظر ساختمان، استفاده، تعمیر و نگهداری جرثقیلهای متحرک بازویی که در کارگاه‌ها کار می‌کنند نیز الزامی است.
نشان دادن ظرفیت جرثقیل بازویی
ماده ۱۱۹: ظرفیت جرثقیل بازویی نسبت به زوایای مختلف بازو و در مورد جرثقیل با بازویی افقی نسبت به موقعیت‌های مختلف ارابه متحرک روی بازو باید بطور واضح در پهلوهای بازو و یا ستون‌ها و یا پایه‌ها نوشته شده باشد.
ماده ۱۲۰: جرثقیلهای بازویی باید به دستگاه آژیر خودکار مجهز باشد که هرگاه جرثقیل باری بیش از حداکثر بار مجاز بلند کند بطریق مشخص و پرصدا آژیر دهد.
ستون‌ها یا پایه‌ها
ماده ۱۲۱: صفحات نگهدارنده پاشنه‌های تحتانی جرثقیلهای بازویی باید روی پی محکمی قرار گیرد و پاشنه‌های فوقانی نیز بطور محکم نصب شود تا در مقابل نیروهای مختلف که به آن وارد می‌شود مقاومت نمایند.
ماده ۱۲۲: جرثقیل‌هایی که روی بازوی آنها ارابه متحرک قرار دارد باید با وسایل نگهدارنده مؤثری که بتواند از خروج ارابه از روی ریل در دو انتهای بازوی جرثقیل جلوگیری نماید مجهز باشد.
جرثقیلهای مجهز به بالابر دستی
ماده ۱۲۳: بالابر دستی جرثقیل بازویی باید دارای تجهیزات زیر باشد:
الف – محور قرقره کابل بالابر مجهز به شیطانک و چرخ جقجقه و یا حلزون و چرخ حلزون (بدون برگشت خودبخود) باشد تا بار را در حال آویزان یا هنگامی که دست از روی اهرم محرک برداشته می‌شود نگهداری کند.
ب – دستگاه‌های ترمز برای کنترل حرکت بار در حال پایین آمدن.
فصل هفتم- جرثقیلهای متحرک زمینی و جرثقیلهای سکودار (بارچین)
مقررات عمومی
ماده ۱۲۴: رعایت مقررات مندرج در فصل دوم این آیین‌نامه که راجع به دستگاه‌های بالابر می‌باشد از نظر ساختمان، استفاده، نگهداری و تعمیر جرثقیلهای متحرک زمینی و جرثقیلهای سکودار (بارچین) نیز الزامی است.
دستگاه‌های فرمان
ماده ۱۲۵: وسایل فرمان و کنترل حرکت و نقل و انتقال تمام جرثقیلهای متحرک زمینی و جرثقیلهای متحرک سکودار (بارچین) که با موتور کار می‌کنند و در یک کارگاه مشغول کار هستند باید با حرکات مشابه دسته‌های فرمان کار مشابهی انجام دهند.
اهرم‌های فرمان
ماده ۱۲۶: اهرم‌های فرمان جرثقیلهای متحرک زمینی و جرثقیلهای سکودار (بارچین) باید در محل‌هایی تعبیه و محافظت شده باشد که از برخورد اتفاقی با قطعات متحرک یا ثابت محفوظ باشند.
اتصال زمین
ماده ۱۲۷: جرثقیلهای متحرک زمینی و جرثقیلهای سکودار (بارچین) که با برق کار می‌کند باید از نظر الکتریکی به‌طریق مؤثری به زمین متصل شده باشد.
حفاظ سکوی محل راننده
ماده ۱۲۸: سکوی محل راننده جرثقیلهای متحرک زمینی و جرثقیلهای سکودار (بارچین) باید دارای حفاظ مناسب برای راننده بوده و راه ورود به سکو نیز داشته باشد.
حفاظ چرخ‌ها
ماده ۱۲۹: چرخ‌های ارابه جرثقیلهای متحرک زمینی و جرثقیلهای سکودار (بارچین) باید دارای سپر مخصوص برای حفاظت چرخ‌ها باشد.
ترمز چرخ‌ها
ماده ۱۳۰: جرثقیلهای متحرک‌زمینی و جرثقیل‌های‌سکودار(بارچین) که‌با موتور کارمی‌کند باید با ترمزهای مؤثر که‌روی محور حرکت‌دهنده و یا روی چرخ‌ها عمل‌نماید مجهز باشد.
دستگاه‌های آگاه‌کننده
ماده ۱۳۱: جرثقیلهای متحرک زمینی و جرثقیلهای سکودار (بارچین) که با موتور کار می‌کنند باید با دستگاه‌های آگاه کننده دستی صدادار مجهز باشد.
ممنوعیت سوار شدن روی بار
ماده ۱۳۲: راننده جرثقیل متحرک زمینی و جرثقیلهای سکودار (بارچین) باید از سوار شدن اشخاص در روی بار مورد حمل و نقل یا سکوی فرمان و یا سایر قسمت‌های جرثقیل جلوگیری نماید.
بازوهای حرکت (مال بند) در جرثقیلهای متحرک زمینی
ماده ۱۳۳: بازوهای حرکت جرثقیل متحرک زمینی باید نوعی ساخته و کارگذارده شده باشد تا هنگامی که از آن استفاده نمی‌شود به حالت قائم قرار گیرد و بتوان آنها را در همان حالت بطور مطمئن نگاهداشت.
جرثقیلهای سکودار (بارچین) با بازوی مفصلی یا بازوی کشویی
ماده ۱۳۴: جرثقیلهای سکودار (بارچین) با بازوی مفصلی و یا کشویی باید به ضامنهای خودکار یا سایر وسایل مناسب مجهز باشد تا از برگشت اتفاقی قسمت‌های فوقانی جلوگیری بعمل آید.
کلیدهای محدودکننده و ترمزهای نگهدارنده‌بار در جرثقیلهای سکودار (بارچین)
ماده۱۳۵: جرثقیلهای سکودار (بارچین) که بابرق کار می‌کند باید با لوازم زیر مجهز باشد:
الف – کلیدهای محدودکننده که از بالا رفتن و یا پایین آمدن بیش از اندازه سکوی جرثقیل جلوگیری نماید.
ب – ترمز الکتریکی یا مکانیکی برای کنترل پایین آمدن بار.
تخلیه بار از جرثقیلهای سکودار (بارچین)
ماده ۱۳۶: تخلیه بار از جرثقیلهای سکودار (بارچین) حتی‌الامکان باید با وسایل مکانیکی انجام گیرد.
تغییر مکان جرثقیلهای سکودار (بارچین)
ماده ۱۳۷: در تغییر مکان جرثقیلهای سکودار (بارچین) وقتی حامل بار می‌باشد باید سکو را پایین آورد تا خطر واژگون شدن جرثقیل به حداقل برسد.
چرخ چاه
مقررات عمومی
ماده ۱۳۸: رعایت مقررات مندرج در فصل دوم این آیین‌نامه که راجع به دستگاه‌های بالابر می‌باشد از نظر ساختمان استفاده و نگهداری و تعمیر جرثقیلهای ساختمانی که در کارگاه‌ها کار می‌کند نیز الزامی است.
شرایط ساختمان
ماده ۱۳۹: کلیه قسمت‌های مختلف بدنه جرثقیلهای ساختمانی باید از فلز ساخته شده باشد.
ضرائب اطمینان
ماده ۱۴۰: بدنه و استوانه کابل در جرثقیلهای ساختمانی برای حداکثر بار پیش‌بینی شده لااقل باید دارای ضرائب اطمینان بشرح زیر باشد:
الف – برای قسمت‌های چدنی ۱۲
ب – برای قسمت‌های فولاد ریخته ۸
ج – برای قسمت‌های فولاد چکشی خوار و آهن ساختمانی ۵
پی (فونداسیون)
ماده ۱۴۱: پایه‌ها یا بدنه جرثقیلهای ساختمانی (چرخ چاه) باید بطور مطمئنی روی پی محکمی استوار شده باشد.
ترمزها
ماده ۱۴۲: تمام جرثقیلهای ساختمانی (چرخ چاه) به‌استثنای آنهایی که مجهز به حلزون و چرخ حلزون بوده و بطور خودکار ترمز می‌شود باید مجهز به دستگاه‌هایی باشد که در صورت قطع قوه محرکه بار را به هر وضعی که هست در همان حال محکم نگهداری نماید.
استوانه کابل
ماده ۱۴۳: طول و قطر استوانه کابل باید در صورت امکان دارای چنان اندازه‌هایی باشد که کابل بلندکننده بار فقط در یک ردیف روی آن پیچیده شود.
اهرم‌های فرمان
ماده ۱۴۴: اهرم‌های فرمان جرثقیلهای ساختمانی (چرخ چاه) باید مجهز به وسایل قفلکننده مخصوص باشد.
جرثقیلهای ساختمانی (چرخ چاه) که با بخار کار می‌کند
ماده ۱۴۵: جرثقیلهای ساختمانی (چرخ چاه) که با بخار کار می‌کند باید به‌طریقی ساخته و نصب شده باشد که:
الف – کارگران به هیچ وجه در معرض سوختگی با آب جوش و بخار قرار نگیرند.
ب – بخاری که از لوله‌های خروجی بیرون می‌آید مانع دیگر کارگران مربوطه در حوزه عملیات نگردد.
جرثقیلهای ساختمانی چرخ چاه دستی
ماده ۱۴۶: جرثقیلهای ساختمانی (چرخ چاه) که با قدرت دست کار می‌کند باید بطریقی محاسبه و ساخته شده باشد که حداکثر نیروی لازم که توسط هر کارگر برای بلند کردن حداکثر بار مجاز به دسته یا دسته‌های محرک وارد می‌شود بیش از ده کیلوگرم نباشد.
ماده ۱۴۷: جرثقیلهای ساختمانی (چرخ چاه) که با قدرت دست کار می‌کند باید مجهز به لوازم زیر باشد:
الف – روی محور استوانه کابل دارای شیطانک و چرخ جقجقه و یا حلزون و چرخ حلزونی که بطور خودکار ترمز می‌شود باشد تا از گردش معکوس دسته محرک در تمام مدت بلندکردن بار جلوگیری نماید.
ب – دارای ترمزهای مؤثر باشد به‌طوری‌که پایین آمدن بار را کنترل نماید.
ماده ۱۴۸: دسته‌های محرک جرثقیلهای ساختمانی (چرخ چاه) که با قدرت دست کار می‌کند باید بطریقی ساخته شده باشد تا:
الف- هنگامی‌که‌بار به‌وسیله ترمز پایین‌آورده‌می‌شود دسته‌های محرک نچرخد و یا:
ب – دسته‌های محرک قبل از پایین آمدن بار از جای خود برداشته شود.
ماده ۱۴۹: در جرثقیلهای ساختمانی (چرخ چاه) که می‌توان دسته‌های محرک آنها را از جای خود برداشت باید این دسته‌ها به نحو مطمئنی روی محور قرار گرفته باشد تا بطور ناگهانی از روی محور خارج نشود.
تبصره – دستگاه‌هایی که بنام چرخ چاه برای بالا آوردن آب یا خاک از چاه بکار می‌رود مشمول این آیین‌نامه نبوده و دستورات آن بعداً تدوین خواهد شد.
فصل نهم – جرثقیلهای الکتریکی، بادی، زنجیری:
مقررات عمومی
ماده ۱۵۰: رعایت مقررات مندرج در فصل دوم این آیین‌نامه که راجع به دستگاه‌های بالابر می‌باشد از نظرساختمان استفاده، نگهداری و تعمیر جرثقیل‌ها در مورد جرثقیلهای الکتریکی، بادی و زنجیری نیز الزامی است.
جرثقیلهای الکتریکی
ماده ۱۵۰: جرثقیلهای الکتریکی باید:
الف – تماماً از فولاد ساخته شده باشد.
ب- نوعی طرح و محاسبه شده باشد که حداقل ضریب اطمینان برای حداکثر بار پیش‌بینی شده کمتر از ۸ برای فولاد ریخته و ۵ برای آهنساختمانی یا فولاد چکش‌خوار نباشد.
ج – مجهز به ترمزهای خودکار باشد تا بتواند بار را هنگام توقف جرثقیل نگهداری نماید.
ماده ۱۵۲: دستگاه‌های فرمان و کنترل جرثقیلهای الکتریکی باید مجهز به وسایلی باشد تا هنگامی کهدستههای متصل بهطنابهای فرمانرهامیشودخودبخود بهمحل خلاص برگردد.
ماده ۱۵۳: طناب‌های فرمان در جرثقیلهای الکتریکی باید از جنس عایق ساخته شده باشد.
جرثقیلهای بادی
ماده ۱۵۴: جرثقیلهای بادی معلق باید کلاً از فولاد ساخته شده و طوری طرح و محاسبه شود که حداقل ضریب اطمینان برای حداکثر بار پیش‌بینی شده در مورد فولاد ریخته ۸ و فولاد چکش‌خوار و آهن ساختمانی ۵ باشد.
ماده ۱۵۵: سیلندرهای جرثقیلهای بادی معلق باید به وسیله گوه مخصوص یا قلاب‌های حفاظتی یا سایر وسایل متصل کننده به ارابه یا تکیه‌گاه‌های دیگر نوعی وصل شده باشد تا از رها شدن دستگاه جلوگیری بعمل آورد.
ماده ۱۵۶: پیستونهای جرثقیلهای بادی معلق باید به‌وسیله مهره تاجدار و اشپیل به دسته پیستون بطور مطمئنی متصل شده باشد.
ماده ۱۵۷: اهرم‌های فرمان جعبه تقسیم باد در جرثقیلهای بادی معلق باید مجهز به وسائلی‌باشدکه اهرم‌ها بطورخودکاردر‌موقع رها شدن طناب فرمان به‌حالت خلاص برگردد.
جرثقیل زنجیری (دستی)
ماده ۱۵۸: نگهدارنده جرثقیلهای زنجیری (دستی) باید مقاومت و قدرت کافی برای حمل باری که بدان آویزان است داشته باشد.
ماده ۱۵۹: قطعاتی از جرثقیلهای زنجیری که سنگینی بار را تحمل می‌کنند باید:
الف – طوری طرح و حساب شود که حداقل ضریب اطمینان برای حداکثر بار پیش‌بینی شده در مورد فولاد ریخته ۸ و فولاد چکش‌خوار و آهن ساختمانی ۵ باشد.
ب – از چدن نباشد.
ماده ۱۶۰: جرثقیلهای زنجیری باید با حلزون و چرخ حلزون یا سایر ادوات طوری مجهز باشد که بتواند بطور خودکار بار را در حال آویزان نگهداری نماید.
فصل دهم – جرثقیل قرقره‌ای:
مقررات عمومی
ماده ۱۶۱: رعایت مقررات مندرج در مواد ۱ تا ۴ و همچنین ۱۵ تا ۲۹ فصل دوم این آیین‌نامه که راجع به دستگاه‌های بالابر می‌باشد از نظر ساختمان، نگهداری و تعمیر جرثقیلهای قرقره‌ای نیز الزامی است.
قطعه حمال
ماده ۱۶۲: قرقره فوقانی جرثقیلهای قرقره‌ای باید مجهز به قلاب یا چنگک و یا گیره‌هایی باشد که جرثقیل به‌وسیله آنها بطور محکم به قطعه حمال آویزان شده باشد.
طناب‌ها
ماده ۱۶۳: نوع و قطر طناب‌هایی که در جرثقیلهای قرقره‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد باید متناسب با ابعاد قرقره‌ها باشد.
ماده ۱۶۴: قرقره‌های‌جرثقیلهای‌قرقره‌ای بایدمجهز به‌‌وسائلی باشد که کارگران مجبور نباشند هنگام آویزان کردن یا تغییر مکان بار دستشان را روی طناب‌ها و یا زنجیرها بگذارند.
فصل یازدهم – لوازم بلند کردن بار:
زنجیرها
ماده ۱۶۵: زنجیرهای مخصوص بستن و بلند کردن بار باید از آهن چکش‌خوار یا از فولادی باشد که با مشخصاتی که در استانداردهای بین‌المللی و یا استانداردی که به وسیله مقام صلاحیتدار (وزارت کار) پیش‌بینی شده مطابقت نماید.
ماده ۱۶۶: حلقه‌ها، قلاب‌ها، گیره‌ها، بست‌های زنجیرهای مخصوص بستن و بلند کردن، بار باید از همان جنس زنجیری که به آن بسته شده‌اند انتخاب شود بشرط آنکه جنس زنجیر از آهن چکش‌خوار یا فولاد معمولی باشد به‌هر حال در هر یک از موارد خاص باید بررسی و آزمایش جداگانه بعمل آید.
ماده ۱۶۷: برای زنجیرها حداقل ضریب اطمینان با احتساب حداکثر بار مجاز باید ۵ باشد.
ماده ۱۶۸: زنجیرها باید در موارد زیر تعویض شود:
الف – هنگامی که در اثر بلند کردن باری بیش از ظرفیت یا دوباره پخت نادرست اطمینان لازم را از دست داده باشد.
ب – بیش از ۵% به طول اولیه آن اضافه شده باشد.
ج – بیش از یک چهارم ضخامت اولیه حلقه‌های زنجیر در اثر کار خورده شده باشد.
ماده ۱۶۹: مقاومت کششی تمام زنجیرهای نو یا مرمت شده قبل از آنکه مورد استفاده قرار گیرد باید آزمایش شود و وزن بار مجازی که می‌توان بطور قائم و بدون خطر به‌وسیله آنها برداشت واضح و خوانا در روی قلاب یا حلقه نگهدارنده قلاب و یا روی حلقه اضافی مخصوصی که برای همین منظور به انتهای زنجیر وصل شده و در بلند کردن بار مؤثر نیست نوشته شده باشد.
ماده ۱۷۰: میزان بار مجاز برای زنجیرهای بلند کننده و همچنین میزان بار مجاز برای زنجیر باربند بر حسب زوایای مختلف باید بطور وضوح در جدول مخصوص قید و در معرض دید کامل قرار داده شود و مندرجات و طرز استفاده از جدول را دقیقاً به کسانی که با این زنجیرها کار می‌کنند بیاموزند.
ماده ۱۷۱: به استثنای مواردی که در ماده ۱۷۲ این آیین‌نامه قید شده زنجیرهای بلندکننده بار که روی قرقره‌های شیاردار و یا روی فلکه‌ها پیچیده می‌شود باید در فواصل معین بطور مرتب و به اندازه کافی روغن کاری شود.
ماده ۱۷۲: وقتی جرثقیل در کارگاه‌های ریخته‌گری و یا در کارگاه‌های دیگری که بر اثر روغن‌کاری امکان چسبیدن ماسه و یا مواد مشابه زنجیر بالابر را موجود باشد کار می‌کند نباید زنجیر بالابر را روغن‌کاری نمود. همچنین زنجیرهای بسته‌بندی را هیچوقت نباید روغن‌کاری کرد.
ماده ۱۷۳: قبل از استفاده از زنجیرها برای بلند کردن بار باید توجه داشت که پیچ و تاب نداشته و گره نخورده باشد.
ماده ۱۷۴: هرگاه بار دارای پهلوها و لبه‌های تیز باشد باید هنگام بلند کردن آن بین لبه‌های تیز و زنجیر بلند کننده، قطعات مناسبی از اجسام نرم قرار داد.
ماده ۱۷۵: حلقه‌های شکسته شده زنجیرهای بستن و بلند کردن بار نباید به هیچ وجه به وسیله پیچ یا میخ یا پرچ و یا سیم و یا سایر وسایل اتصالی بهم متصل شده و مجدداً مورد استفاده قرار گیرد.
ماده ۱۷۶: زنجیرهای بلند کننده باید روی استوانه‌ها، محورها یا قرقره‌هایی که دارای شیارهای مناسب با شکل و ابعاد زنجیر باشد پیچیده شود به‌طوری‌که زنجیر بتواند بدون پیچ و تاب روی قطعات فوق قرار گرفته و به نرمی کار کند.
ماده ۱۷۷: زنجیرهای بستن و بلند کردن بار، حلقه‌ها، چنگکها و سایر اتصالات باید از نظر کشش، فرسودگی، خوردگی، شکستگی، ترک خوردگی و هر نوع خرابی دیگر قبل از شروع هر نوبت کار مورد معاینه قرار گیرد مگر آنکه در طی سه ماه گذشته بازرسی و آزمایش شده باشد.
ماده ۱۷۸: هنگامی که بعضی از حلقه‌های زنجیرهای بستن و بلند کردن بار دارای خوردگی و شکستگی، خمیدگی و یا بریدگی باشد باید حلقه‌های مزبور تعویض شود.
ماده ۱۷۹: زنجیرهای بستن و بلند کردن بار باید در مدت زمانی که از حدود زیر تجاوز نکند تحت عمل حرارتی (دوباره پخت) قرار گیرد:
الف – در مورد زنجیرهایی که قطر آن ۵/۱۲ میلیمتر و یا کمتر باشد و همچنین در مورد زنجیرهایی که برای حمل فلز مذاب بکار می‌رود شش ماه.
ب – برای انواع دیگر زنجیرها دوازده ماه.
ماده ۱۸۰: تعمیر و دوباره پخت زنجیرهای بستن و بلند کردن بار فقط باید به‌وسیله کارخانه‌هایی که دارای تجارب و تخصص کافی هستند انجام گیرد. زنجیرهای فولادی که به طریقه‌های حرارتی خاص تهیه شده‌اند باید برای دوباره پخت لازم به کارخانه سازنده اولیه آن فرستاده شود.
ماده ۱۸۱: زنجیرهای بستن و بلند کردن بار در موقعی که مورد استفاده نیستند باید بطریق زیر انبار شود.
الف – به چنگک مخصوص به قسمی آویخته گردد که کارگر در موقع برداشتن و یا گذاشتن آن دچار حادثه و زحمت نشود.
ب- دروضع و شرایطی نگهداریشود که حتی‌المقدور از زنگ‌زدگی آنجلوگیری بعمل آید.
ماده ۱۸۲: زنجیرهای بستن و بلند کردن بار نباید در محل‌هایی گذارده شود که در اثر عبور ارابه‌های حمل‌ونقل از روی آنها دچار خوردگی و یا خرابی گردد.
ماده ۱۸۳: هنگامی که زنجیرها چندین ساعت متوالی در درجات حرارت خیلی پایین قرار گیرد باید قبل از استفاده مجدد آنها را گرم نمود.
کابل‌های فلزی
ماده۱۸۴:کابل‌های فلزی که برای بلندکردن، پایین آوردن و یا کشیدن بار بکار می‌رود باید:
الف – با مشخصات تعیین شده از طرف مؤسسه استاندارد و یا مقام صلاحیتدار دیگری که مورد تأیید وزارت کار و امور اجتماعی باشد مطابقت نماید.
ب- کاملاً بی‌عیب و نقص بوده و نوع‌ساخت و قطر آنمناسب باکاری که انجاممیدهد باشد.
ماده ۱۸۵: ضریب اطمینان کابل‌های فلزی نباید کمتر از ۶ باشد.
ماده ۱۸۶: مقاومت کششی حلقه‌های اتصال و نگهدارنده سرکابل‌ها باید:
الف – اقلاً برابر حداکثر بار مجاز ضرب در ضریب اطمینان کابل باشد.
ب – حداقل معادل ۹۵% مقاومت پارگی تضمین شده برای کابل‌ها باشد.
ماده ۱۸۷: حلقه‌های کابل‌ها، چنگکها، حلقه‌های اتصالی و سایر قطعات کابل فلزی باید دارای حفاظ مخصوص و مناسب جهت جلوگیری از آسیب دیدن سطح قطعات مزبور باشد.
ماده ۱۸۸: الف – کابل‌های فلزی در موقع نصب باید مورد آزمایش قرار گیرد و هنگام کار نیز مرتباً از آنها طبق ماده ۱۶ فصل دوم این آیین‌نامه بازدید بعمل آید.
ب – کابل‌های فلزی که پارگی یا زدگی پیدا کرده و یا زنگ زده است بسته به نوع کابل در موارد زیرین باید تعویض شود:
۱- کابل‌های شش رشته‌ای هفت سیمه در صورتی که در طول ۵۰ سانتیمتر از مقاومت آن ۱۲% کم شده باشد.
۲- کابل‌های شش رشته‌ای ۱۹ سیمه در صورتی که در طول ۵۰ سانتیمتر از مقاومت آن ۲۰% کم شده باشد.
۳- کابل‌های شش رشته‌ای ۳۷ سیمه در صورتی که در طول ۵۰ سانتیمتر از مقاومت آن ۲۵% کم شده باشد.
۴- کابل‌های شش رشته‌ای ۶۱ سیمه در صورتی که در طول ۵۰ سانتیمتر از مقاومت آن ۲۵% کم شده باشد.
۵- کابل‌های مخصوص بشرح زیر:
الف- کابل‌هایSeal درصورتی که در طول۵۰ سانتیمتر از مقاومت آن ۱۲% کم شده باشد.
ب – کابل‌های رشته‌ای با مقطع مثلثی در صورتی که در طول یک متر از مقاومت آن ۱۵% کم شده باشد.
ج – کابل‌های نوفلکس Nuflex در صورتی که در طول یک متر از مقاومت آن ۲۰% کم شده باشد.
ماده ۱۸۹: ابعاد، مشخصات، جنس و میزان بلند کردن حداکثر بار بدون خطر کابل‌های فلزی باید روی پلاک فلزی مخصوص قید و در معرض دید کامل قرار داده شود.
ماده ۱۹۰: کابل‌های فلزی که برای بلند کردن، پایین آوردن و یا کشیدن بار بکار می‌رود، باید بدون گره و خمیدگی باشد.
ماده ۱۹۱: به‌منظور جلوگیری از خمیدگی زیاد و کم شدن تاب خوردگی اولیه کابل‌های نو باید نکات زیر مراعات شود:
الف – در صورتی که به شکل حلقه خریداری شود برای باز کردن آن باید حلقه پیچیده شده را در روی سطح افقی و تمیز بدون ماسه غلطانده و قبل از اینکه روی قرقره شیاردار سوار گردد صاف نمود.
ب – هرگاه به‌صورت قرقره تحویل شده باشد برای باز کردن کابل باید قرقره کابل را روی زمین غلطانده و یا آن را بطور افقی روی محور سوار کرده و یا اینکه قرقره را به طور قائم روی صفحه‌گردان قرار داد و بعداً کابل را به آرامی باز نمود.
ماده ۱۹۲: برای جلوگیری از باز شدن رشته‌های سرکابل باید هر یک از دو انتهای آن محکم بسته شده باشد.
ماده ۱۹۳: قبل از بریدن کابل باید دوطرف محل برش با نوار بسته شود.
ماده ۱۹۴: محل اتصال کابل باید به فواصل زمانی منظم مورد معاینه و بازدید قرار گیرد و چنانچه بست‌ها و یا گیره‌های مختلف اتصال کابل‌ها لقی داشته باشد باید مجدداً آنها را محکم کرد.
ماده ۱۹۵: در صورت مشاهده کمترین نشانه خطر در روی اتصالی‌های کابل‌های فلزی باید از این نقطه در حدود یک تا سه متر برید و مجدداً اتصالهای کابل را بست.
ماده ۱۹۶: اتصال دو سر کابل که به صورت حلقه و یا غلاف درآمده باشد باید حداقل سه دور سرکابل حلقه‌شده به‌دور کابل اصلی پیچیده و بعداً سرکابل پیچیده شده را از وسط باز و چپ و راست دودور دیگر هریک از نصفههایکابل حلقه‌شده روی کابل اصلی پیچانده شود.
ماده ۱۹۷: برای حفظ قابلیت انعطاف و جلوگیری از زنگ زدن کابل‌های فلزی باید مرتباً در فواصل منظم کابل‌ها را با روغنی که عاری از مواد اسیدی و قلیایی باشد روغن‌کاری نمود.
ماده ۱۹۸: کابل‌های فلزی باید در محل خنک و خشک نگهداری شده و در معرض حرارت زیاد و یا بخار اسید قرار نگیرد.
طناب‌های لیفی
ماده ۱۹۹: طناب‌هایی که از الیاف تهیه شده و برای بالا بردن و پایین آوردن و یا کشیدن بار بکار می‌رود باید از نوع الیاف مرغوب و مناسب بوده و حداقل مقاومت آن ۸۰۰ کیلوگرم درسانتیمتر مربع‌باشد و ضریباطمینان برایاین نوعطنابهانباید کمتر از۱۰ باشد.
ماده ۲۰۰: تمام طناب‌های لیفی باید دارای پلاک فلزی مخصوصی حاوی مشخصات زیر بوده و این پلاک در معرض دید کامل قرار داده شود:
الف – اسم کارخانه سازنده.
ب – تاریخ شروع بکار.
ج – حداکثر بار مجاز.
ماده ۲۰۱: قبل از بکار بردن طناب‌های لیفی که برای بلند کردن بار مورد استفاده قرار می‌گیرد همچنین طی دوران کار در فواصل مناسبی که از سه ماه تجاوز ننماید و نیز در مواقع آسیب دیدن از قبیل خوردگی، شکستگی، بریدگی، تغییر طول و یا مقطع و یا باز شدن رشته‌های طناب و یا تغییر رنگ آن و یا هر نوع ضایعه دیگر باید طناب‌ها مورد آزمایش و معاینه قرار گیرد.
ماده ۲۰۲: هنگامی که طناب لیفی به اندازه معینی باید بریده شود قبل از بریدن باید دو طرف محل برش طناب بسته شده باشد.
ماده۲۰۳: محلبافت دوقطعه طناب لیفی که بههم بافته می‌شوند باید دارای روپوش باشد.
ماده ۲۰۴: طناب‌های لیفی که برای بلند کردن بار بکار می‌رود نباید روی سطوح خشن و ناصاف و یا محل‌هایی که دارای ماسه و یا مواد مشابه است کشیده شود.
ماده ۲۰۵: هنگامی که طناب‌های لیفی کاملاً خیس شده باشد باید:
الف – در محل خشکی که دارای حرارت زیاد نباشد بحالت کلاف و بطور آزاد آویزان قرار داد تا خشک شود.
ماده ۲۰۶: طناب‌های لیفی را نباید در محل‌هایی که امکان تماس با اسیدها – بخارات اسیدی یا سایر مواد مخرب شیمیایی وجود دارد بکار برده یا انبار نمود.
ماده ۲۰۷: هنگامی که طناب‌های لیفی مورد استفاده نیستند باید آنها را به‌صورت کلاف و بطور آزاد به میخ چوبی آویزان کرد و یا روی سکوهای مشبک چوبی که حداقل ارتفاع آن از زمین ۱۵ سانتیمتر باشد قرار داد. محلی که طناب‌های لیفی انبار می‌شود باید کاملاً تهویه شده و آنها را باید دور از دیگ‌های بخار، لوله‌های بخار یا سایر منابع حرارتی یا رطوبت یا بخار آب انبار نمود.
ماده ۲۰۸: طناب‌های لیفی که برای بلند کردن بار مورد استفاده قرار گرفته است باید آنها را قبل از انبار کردن تمیز و خشک نمود.
قرقره‌های شیاردار
ماده ۲۰۹: شیارهای قرقره‌هایی که زنجیر روی آن کار می‌کند باید به شکلی باشد که حلقه‌های زنجیر در آن شیارها جای گیرد.
ماده ۲۱۰: شیارهای قرقره‌های کابل باید:
الف – دارای لبه پخ و سطح صاف بوده به‌طوری‌که هیچگونه صدمه به کابل نرساند.
ب – اندازه آنها به نحوی باشد که بدون برخورد با قطعات دیگر یا تولید خراش کابل از روی آنها به آسانی هدایت شود.
ماده ۲۱۱: قرقره‌های پایینی دستگاه‌های بلند کننده باید دارای حفاظ مناسب با دستگیره حلقه‌ای شکل باشد تا از هرگونه تغییر محل دستگاه و یا ایجاد خطر برای دست کارگر جلوگیری نماید.
قلاب‌ها
ماده ۲۱۲: قلاب‌های دستگاه‌های بالابر باید:
الف – از آهن یا فولاد چکش‌خوار یا از مجموعه ورقه‌های فولادی تشکیل شده باشد.
ب – مجهز به شیطانک یا سایر وسایل حفاظتی بوده و یا برحسب نوع کار به شکلی باشد که مانع جدا شدن اتفاقی بار گردد.
ج – در مورد دستگاه‌های سنگین مجهز به بلبرینگ‌های ساچمه‌ای یا غلطکی باشد.
ماده ۲۱۳: حداکثر باری که می‌توان به‌وسیله قلاب بلند نمود باید بطور خوانا در روی آن نوشته شده باشد.
ماده ۲۱۴: قلاب دستگاه بالابر در صورتی که نوع کار ایجاب نمود باید مجهز به دستگیره‌ای باشد که بتوان آن را تغییر مکان داده و در وضع مناسب قرار داد.
ماده۲۱۵:آن قسمت ازقلاب‌ها که درتماس با زنجیر و یا کابل می‌باشد باید گرد شده باشد.
وسایل بستن بار
ماده ۲۱۶: مقصود از وسایل بستن بار که در مواد ۲۱۷ الی ۲۲۷ این آیین‌نامه مورد بحث قرار خواهد گرفت، وسائلی است که بار به‌منظور بلند کردن یا جابجا نمودن با آن بسته می‌شود. این وسایل باید از لحاظ ساختمان و نگهداری و مورد استعمال با مقررات ماده ۱۶۵ الی ۲۰۸ همین آیین‌نامه که مربوط به زنجیرها، طناب‌های لیفی و کابل می‌باشد مطابقت داشته باشد.
ماده ۲۱۷: وسایل بستن بار باید از زنجیرها، کابل‌های فلزی یا طناب‌های لیفی که دارای مقاومت کافی برای بار مورد نظر باشد ساخته شده باشد.
ماده ۲۱۸: حداکثر بار مجاز هر نوع وسیله بستن بار مذکور در ماده ۲۱۷ این آیین‌نامه باید بطورکامل مشخص و به‌وسیله لوحهمخصوص فلزی و یا طرق ممکن دیگر تعیین شده باشد.
ماده ۲۱۹: وسایل بستن بار باید به ترتیب زیر مورد بازدید قرار گیرد.
الف – قبل از هر دفعه استفاده به‌وسیله کارگر مربوطه و یا کارگرانی که برای این منظور در نظر گرفته شده‌اند.
ب – هر هفته یکبار توسط شخص صلاحیتدار دیگری که به وسیله قسمت فنی کارگاه صنعتی تعیین گردیده است.
ج – در مواقع صدمات وارده و همچنین در فواصل معینی که از ۳ ماه بیشتر نباشد به‌وسیله شخص صلاحیتدار.
ماده ۲۲۰: تمام وسائلی که برای بستن بار بکار می‌رود به‌استثنای وسایل بستن بی‌انتها باید دارای حلقه‌ها، قلاب‌ها، چنگکها یا سایر وسایل اتصالی باشند به‌طوری‌که بتوان آنها را با اطمینان به قلاب بلند کننده آویزان کرد.
ماده۲۲۱: درصورتی که وسایل بستن بار درمجاورت لبه‌های تیز بار قرارگیرند بطوری که احتمال صدمه دیدن آن برود باید بین لبه تیز بار و وسایل مزبور بالشتک مناسبی قرار داد.
ماده ۲۲۲: برای بلند کردن بار معمولاً از وسیله بستن بار که با شاخه‌های مساوی به قلاب بلند کننده متصل می‌گردد استفاده می‌شود ولی هرگاه وضع بار طوری باشد که بدین ترتیب به علت عدم تعادل نتوان آن را بطور اطمینان بخش و بدون خطر بلند نمود باید شاخه‌های وسیله بستن بار را برای ایجاد تعادل به‌صورت نامساوی تنظیم کرد.
ماده ۲۲۳: در صورتی که لازم شود باری توسط دو یا چند رشته به وسیله بستن بار بالا برده شود انتهای فوقانی وسایل مزبور باید به حلقه مناسبی متصل شده و سپس این حلقه به قلاب بلندکننده آویزان گردد.
ماده ۲۲۴: زاویه رأس بین شاخه‌های وسایل بستن بار نباید بیش از ۶۰ درجه باشد.
ماده ۲۲۵: در صورتی که طول بار بیش از ۶۰/۳ متر بوده و از چندین قطعه تشکیل شده باشد و یا احتمال لغزیدن وسایل بستن بار برود این وسایل باید با میله یا قلاب جداکننده مخصوص مجهز باشد.
ماده ۲۲۶: چنانچه در وسایل بستن بار علایم شکستگی و خوردگی زیاد یا ضایعات دیگر مشهود شود باید فوراً آنها را از کار خارج نمود به‌طوری‌که مورد استفاده قرار نگیرد.
ماده ۲۳۷: هنگامی که وسایل بستن بار مورد استفاده نیستند باید آنها را در محل مخصوصی که دسترسی به آن آسان باشد آویزان و نگهداری نمود.
آیین‌نامه فوق مشتمل بر یازده فصل و ۲۲۷ ماده به استناد ماده ۴۷ قانون کار در دویست و پنجاه و پنجمین جلسه شورایعالی حفاظت فنی مورخ ۲۳/۸/۴۵ به تصویب نهایی رسیده و پس از نشر در روزنامه رسمی کشور در سراسر مملکت قابل اجرا است.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.