ماده :

هر چیزی را که بتوان دید ، احساس کرد یا به کار برد ماده گویند در واقع ماده هرچیزی است که دارای جرم و حجم بوده و فضا را اشغال می کند .
ماده ممکن است به صورت جامد ، مایع ، گاز باشد ؛ سنگ و چوب و فلز از مواد جامد ، آب الکل ، بنـزین از مواد مایع و اکسیژن و هیدروژن از مواد گازی می باشد .
عناصر اجزای اصلی تشکیل دهنده ماده اند . اکسیژن ، هیدروژن ، آلومینیوم ، مس ، نقره طلا و جیوه عنصرند .
در واقع ، بیش از ۱۰۰نوع عنصر شناخته شده در طبیعت وجود دارد که ۹۲نـوع از ایـن عناصـر بـه طور طبیعی وجود دارند و بقیه به صورت مصنوعی ساخته می شوند.

مولکول :

کوچکترین جزء ترکیب است که می توان آن را به اجزای کوچکتر تقسیم کرد .

ترکیب :

در واقع تعداد مواد از تعداد عناصر بسیار بیشتر است ؛ زیرا عناصر با یکـدیگر ترکیـب مـی شـوند و موادی را به وجود می آورند که از نظر خواص به هیچ وجه مشابه عناصر نیستند برای مثـال آب یـک ترکیب است که از دو عنصر هیدروژن و اکسیژن به وجود آمده H۲O

اتم :

به کوچکترین جزء یک عنصر که هنوز خواص آن عنصر را دارد ، اتلاق می شود.
اتم شامل هسته (نوترون و پروتون) و الکترون ها می باشد که در اطراف هسته در حرکتند( پروتون بار مثبت و الکترون بار منفی دارد ) در هر اتم تعداد الکترون ها برابر با تعداد پروتون هاسـت (e = p).
پروتون ها و الکترون ها یکدیگر را جذب می کنند و نیروی جاذبه بین آنها را بار الکتریکی می نامند .
این بار می تواند منفی یا مثبت باشد ، بارهای همنام یکدیگر را جذب و بارهای غیر همنام یکدیگر را دفع می کنند.

هسته اتم :

قسمت مرکزی اتم ، هسته اتم نام دارد که پروتون و نوترون در درون آن قرار گرفته اند تعداد پروتون های موجود در هسته باعث تفاوت ۲عنصر می شود برای مثال ، مـس ، ۲۹نقـره ۴۷طـلا ۷۹پروتـون دارند درواقع عدد اتمی یک عنصر نشاندهنده تعداد پروتونهای آن عنصر است .

پروتون :

پروتون بسیار کوچک است و قطرآن را ۱/۹ × ¹³¯۱۰تخمین زده اند . قطـر پروتـون ⅓ قطـر الکترون است ولی جرم آن به ۱۸۴۰برابر جرم یک الکترون می رسد. جدا کـردن پروتـون از هـسته ی اتم کار بسیار مشکلی است. در نتیجه در نظریه اتمی ،پروتون ها اجزای دائمـی هـسته بـه شـمار مـی روند. آنها در عبور یا انتقال انرژی الکتریکی نقش فعالی ندارد.

الکترون:

همان طور که گفته شد الکترونها ۱۸۴۰برابر سـبکتر از پروتونهـا مـی باشـد و آنهـا را بـه آسانی می توان حرکت داد . آنها ذراتی هستند که در انتقال انرژی الکتریکی اثر فعال دارند .
الکترونها در مدارهائی به دور هسته اتم حرکت می کنند و بارهای الکتریکی منفی دارند خطوط نیروی وارد شده از هسته به صورت شعاعی و در تمام جهات به الکترون وارد میشوند . 

اتمهای باردار :

به طور طبیعی در هر اتم تعداد الکترون ها و پروتون ها مساوی اسـت بنـابراین ، بارهـای مـساوی و مخالف مثبت و منفی یکدیگر را خنثی می کنند و اتم را از نظر الکتریکی خنثی نگه می دارند.

البته همان طور که قبلا نیز گفتیم ، تعداد پروتونهای داخل هـسته یـک اتـم تغییـر نمـی کنـد در واقـع خصوصیات اتم وابسته به تعداد پروتونها است اما تعداد الکترون ها ممکن است تغییر کند.

تدوین : روح اله محمدی

سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی تهران حوزه معاونت آموزش و تربیت بدنی