نقش آلودگی هوا در ابتلا به آلزایمر و زوال مغزی 
ذرات سولفات، نیترات، آمونیوم، کربن سیاه و فلزات سنگین حداقل ۲۰۰ برابر کوچکتر از ضخامت موی انسان هستند. این ذرات بسیار کوچکتر از آن هستند که توسط بسیاری از حسگرهای آلودگی هوا به دقت تشخیص داده شوند. عموما با قطر کوچکتر از ۰.۲ میکرومتر،
؛ این ذرات “فوق ریز” در رده گسترده تری از آلوده کننده های هوا که عموما از آن ها با عنوان  PM2.5یاد می شود، قرار دارند چرا که اندازه شان ۲.۵ میکرومتر یا کمتر است.
هنگامی که بحث سمیت پیش می آید، اندازه اهمیت دارد: هر چه ذراتی که سلول ها در معرض آن ها قرار می گیرند، کوچک تر باشند، سطح استرس اکسیداتیو سلولها بیشتر می شود؛ که با تولید مولکول های شیمیایی فعالی همچون پراکسیدازها که میتوانندبه DNA  و دیگر ساختارهای سلولی صدمه بزنند، مشخص می شود.
بعضی از خطرات استنشاق ذرات ریز و فوق ریز مانند آسم، سرطان ریه و به تازگی نیز بیماری های قلبی، به خوبی مشخص شده اند. اما مجموعه ی در حال تزایدی از مدارک نشان می دهند قرارگیری در معرض این ذرات می تواند سبب آسیب به مغز، تسریع پیری شناختی و حتی افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و دیگر انواع زوال مغزی شوند.
ارتباط بین آلودگی هوا و زوال مغزی همچنان جای بحث است، اما تعداد در حال افزایشی از مطالعات اپیدمیولوژیک در سرتاسر جهان، یافته های جدید از حیوانات مدل و مطالعات تصویربرداری مغزی انسان و روش های دقیق مدلسازی، هشدارهایی را در رابطه با قرارگیری در معرضPM2.5  بهمراه داشته اند.
به عنوان مثال اخیرا در تحقیقی ۱۱ ساله، محققان دانشگاه کالیفرنیای جنوبی اعلام نموده اند، قرار گیری در معرض PM2.5 با مقادیری بیشتر از استاندارد آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا سبب دو برابر شدن خطر زوال عقلی در بانوان مسن می گردد.
در ماه اخیر، محققان دانشگاه تورنتو در مجلهLancet نتایج تحقیقی رابه چاپ رساند که نشان می داد ، در میان ۶.۶ میلیون نفرساکنین ایالت انتاریو، کسانی که در فاصله پنجاه متری جاده های اصلی – جایی که مقادیر آلودگی های ریز غالبا ۱۰ برابر فاصله ۱۵۰ متری نسبت به جاده است – زندگی می کنند، ۱۲ درصد احتمال ابتلا به زوال عقلی بیشتری نسبت به افراد با فاصله ای بیش از ۲۰۰ متر از جاده دارند.
در آزمایشی که بر روی موش های مهندسی شده دارای ژن آمیلوئید بتای انسانی انجام شده است، مشخص گردید در موش هایی که از هوای آلوده تنفس کنند، میکروگلیاهای مغزی مقادیری زیادی از مولکول های التهابی از جمله فاکتور آ نکروز تومور، آزاد می کنند. مقادیر زیاد این فاکتور در مغز افراد مبتلا به آلزایمر دیده می شود و با از دست دادن حافظه در ارتباط است. این موش ها همچنین نشانه هایی از آسیب های مغزی، آمیلوئید بتای بیشتر نسبت به گروه کنترل – موش های استنشاق کننده هوای پاک – و آتروفی و از بین رفتن اتصالات نورونی را نشان دادند.
در تحقیقی که توسط محققین دانشگاه روچستر به انجام رسیده است، با استفاده از ذرات کربن رادیواکتیو قابل ردیابی مشخص گردید ذرات کوچکتر از ۲۰۰ نانومتر می توانند از لایه بافت نازک پوشاننده حفرات بینی موش ها عبور کرده، از بین نورون ها رد شوند و حتی به مخچه در پشت مغز برسند و یک واکنش التهابی را آغاز کنند.

     ماندانا یاوری