نقش ایمنی ومدیریت حریق در کاهش آثار مخرب زیست محیطی(قسمت اول)

آتش خدمتگزار خوب ، اما ارباب بدی است.

بزرگترین عامل پیشرفت جوامع بشری ، کشف آتش بوده که زمینه بسیاری از پیشرفتهای صنعتی را فراهم کرده . به نحوی که اگر مثلث ساده ی سوخت- اکسیژن-انرژی نباشد. ادامه ی حیات متصور نیست. اما تشکیل ناخواسته ی همین مثلث و بروز آتش سوزی های ویرانگر ، نه تنها بنیان خانواده یا جامعه را متزلزل خواهد کرد . بلکه آثار مخرب آن پیامدهای زیست محیطی خطرناکی را در بر خواهد داشت . برخی آثار آن قریب الوقوع بوده ، اما شاید غالب آثار سوِء آن در دراز مدت نمایان خواهد شد.

در این مقاله تلاش شده است تا آثار سوء زیست محیطی ناشی از آتش سوزی ها مورد بررسی قرار گرفته و بر ضرورت رعایت ، تداوم و نظارت بر اقدامات پیشگیرانه ،از منظری دیگر ، تأکید گردد  باشد . با ارتقاء فرهنگ ایمنی و اقدامات پیشگیرانه ، گامهای مؤثرتری در راستای نیل به جامعه ی ایمن که بستر اصلی توسعه ی پایدار است ، برداشته شود.

لذا پس از اشاره به شیمی ورفتارشناسی حریق ، و آثار مخرب آتش سوزی ها بر محیط زیست ، که صیانت از آن ، تکلیف شرعی، قانونی ، عرفی و اخلاقی تک تک اعضای جامعه است . برضرورت استفاده از سیستمهای فعال و غیر فعال پیشگیری و حفاظت از حریق تأکید می کنیم . اما قبل از آن ، نگاهی بر آتش سوزی هائی که در دنیا اتفاق افتاده و از دیدگاه زیست محیطی مورد بررسی قرار گرفته ، می افکنیم:

نمونه ای از آتش سوزی های مهم با پیامدهای زیست محیطی:

 درنوامبرسال ۱۹۸۶ در بازل سوئیس دریک انبار مواد شیمیایی آتش سوزی بزرگی رخ داد. بعد از این حادثه مسائل زیست محیطی مربوط به مواد منتشرشونده ناشی از آتش سوزی به شکل جهانی مطرح شد و بعنوان منبعی برای گسترش اطلاعات در این حوزه مورد استفاده قرار گرفت. با گذشت ده سال بعد از وقوع این حادثه هنوز ماهی های رودخانه راین غیرقابل مصرف بودند.

• درآتش سوزی تورس فرانسه در ژانویه ۱۹۸۸ که به پروتکس معروف شده ، ناحیه دود ( منطقه دود آتش سوزی ) تقریبا ۳۰ کیلومتر طول و ۱۲ کیلومتر وسعت داشت و موجب آلودگی رودخانه برن گردید.
• در جریان تجاوز عراق به کویت درسال ۱۹۹۰ ، چاه های نفت بطور نظام مند به واسطه استفاده از مواد منفجره آسیب دید که به فوران غیرقابل کنترل گاز و نفت در بیش از ۷۰۰ چاه منجر شد. مطابق گزارش ارزیابی NIST در سال ۱۹۹۴ آلودگی زیست محیطی ناشی از نشت نفت و گازهای چاههای یاد شده ، به دلیل اهمیت فوق العاده وجود آلایند های پایدار، منابع آبی و خاکی را به شدت تحت تأثیر قرار داد.
• در فوریه ومی ۱۹۹۰، دو مورد آتش سوزی ضایعات تایر در مقیاس وسیع در اگراسیلو و سنیت امبل کانادا اتفاق افتاد.این آتش سوزی ها تا چندین روز ادامه داشت که به سنگین شدن هوا، آلودگی آب و خاک و وجود مشکلات زیاد در عملیات اطفاء حریق منجر گردیدوتخلیه محل توسط ساکنین و آلودگی آب آشامیدنی را به همراه داشت.تجارب بدست آمده از این حادثه منجر به ایجاد راهنمائی های مفیدی در آمریکای شمالی شد.
• در دسامبر ۱۹۹۵ دریک انبار سولفور در سامراست غربی آفریقای جنوبی که به وسیله سه کمپانی مختلف در کاربردهای صنعتی مورد استفاده قرار می گرفت، آتش سوزی بزرگی رخ داد که به دلیل سمیت مواد حاصل از آتش سوزی ، تهدیدات کشنده ای حتی در محیط باز را به اثبات رساند.
• طی یک آتش سوزی بزرگ با تداوم چندین روزه در دسامبر ۲۰۰۵ در اکراینکه در یک انبار ذخیره روغن حاوی ۳۵ میلیون لیتر از انواع مختلف سوخت،اتفاق افتاد ، توده حجیمی از دود متراکم تولید و در هوا پخش گردید.آبهای سطحی و زیرزمینی تا فاصله ۲ کیلومتری شمال ، شرق و جنوب شرقی محل به هیدروکربن ها و کف های خاموش کننده استفاده شده برای خاموش کردن آتش ، آلوده شدند وبه دلیل گستردگی ، آثار این آلودگی تابعد از دوسال در محدوده ی انبارها مشاهده می گردید.سرانجام با تلاش فراوان ، در حدود ۲۲میلیون لیتر از آب که به مواد اطفائی آلوده شده بود ، تصفیه و در طبیعت به مصرف رسید.
• گرد آورندگان:علیرضا یاوری ، ماندانا یاوری